Günümüzde birçok insanın farkında olmadığı bir sorun olan yeme bağımlılığı, bireylerin kendilerini kontrol edemedikleri bir şekilde sürekli aşırı yemek yeme dürtüsüne kapılmalarına yol açan psikolojik bir durumdur. Bu konuda önemli uyarılarda bulunan Diyetisyen Şevval Işıklı, dikkat edilmesi gereken noktaları paylaşıyor.
Yeme Bağımlılığı Nedir?
Yeme bağımlılığı, yalnızca açlıkla değil, duygusal ve psikolojik durumlarla da ilişkili olarak ortaya çıkan bir durumdur. Diyetisyen Işıklı, “Yeme bağımlılığı, diğer bağımlılık türlerinde olduğu gibi, bireyin hem fiziksel sağlığını olumsuz etkileyebilir hem de yaşam kalitesini düşürebilir. Bu nedenle profesyonel yardım almak önemli olabilir.” şeklinde açıklıyor.
Fiziksel ve Psikolojik Etkileri
Yeme bağımlılığının fiziksel ve psikolojik açıdan birçok olumsuz etkisi bulunmaktadır. Diyetisyen Işıklı, bu etkileri şöyle sıralıyor:
- Fiziksel etkiler: Obezite, yüksek tansiyon, kalp hastalıkları ve diyabet gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca sindirim sistemi ve metabolizma üzerinde de olumsuz etkiler yaratır.
- Psikolojik etkiler: Depresyon, kaygı, stres ve düşük benlik saygısı gibi sorunlara zemin hazırlayabilir. Bu durumlar, yeme davranışını daha da artırabilir.
Genetik Yatkınlık ve Diğer Faktörler
Yeme bağımlılığı genellikle birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle gelişir. Diyetisyen Işıklı, bu faktörlerin genetik, çevresel, psikolojik ve biyolojik olabileceğini belirtiyor. Özellikle stres, kaygı ve depresyon gibi duygusal durumlar, yeme bağımlılığını tetikleyebilir. Bununla birlikte, genetik yatkınlık da bireyin yeme bağımlılığına daha meyilli olmasına neden olabilir.
Belirtilerine Dikkat Edin
Yeme bağımlılığının belirtileri arasında şunlar yer alır:
- Kontrolsüz yemek yeme isteği,
- Kendini kötü hissettiğinde yemek yeme (duygusal yeme),
- Fazla yemek yedikten sonra suçluluk ve pişmanlık duyguları,
- Yemek yeme sırasında zamanın nasıl geçtiğini fark etmemek,
- Yemeğin, kişinin hayatındaki en önemli şey haline gelmesi,
- Sosyal durumlar nedeniyle yemek yeme davranışını gizleme ihtiyacı.
Yeme Bağımlılığını Artıran Durumlar
Stresli yaşam olayları, duygusal travmalar ve sosyal baskılar gibi durumlar, yeme bağımlılığını artırabilir. Dyt. Işıklı, “Duygusal ya da psikolojik stres altındaki bireylerde yemek yeme davranışı, bir rahatlama ve kaçış yolu olarak görülür.” diyor.
Önerilen Önlemler
Diyetisyen Işıklı, yeme bağımlılığını önlemek için şu önerilerde bulunuyor:
- Duygusal yeme alışkanlıklarını fark edin: Duygusal sorunlarla başa çıkmak için stresle başa çıkma yöntemleri uygulayın.
- Dengeli ve düzenli beslenin: Sağlıklı atıştırmalıklar ve düzenli öğünler ile aşırı yeme isteğini kontrol altında tutun.
- Mindful eating uygulayın: Yavaş yemek ve her lokmaya odaklanmak, doygunluk hissini zamanında algılamaya yardımcı olur.
- İşlenmiş gıdalardan kaçının: Doğal ve sağlıklı besinlere yönelin.
- Porsiyon kontrolüne dikkat edin: Küçük porsiyonlarla yavaş yeme alışkanlıkları benimseyin.
- Su tüketiminizi artırın: Susuzluk hissinin açlık hissi ile karıştırılmaması için yeterli su tüketin.
- Bilinçli atıştırmalıkları tercih edin: Sağlıklı atıştırmalıklar seçin, işlenmiş gıdalardan kaçının.
- Bireysel ve grup terapileri: Psikolojik destek, yeme bağımlılığına karşı tedavi sürecinde önemlidir.
Yeme bağımlılığı, yalnızca fiziksel sağlığı değil, bireyin genel yaşam kalitesini de etkileyen ciddi bir sorundur. Bu nedenle, belirtilere dikkat etmek ve gerekli önlemleri almak son derece önemlidir.
