Vergi Sisteminde Radikal Değişiklik: Yüz Binlerce Esnaf Etkilenecek

Vergi sisteminde gerçekleştirilen köklü değişiklik, yüz binlerce küçük esnafı doğrudan etkiliyor.

Türkiye Gazetesi’nde yer alan habere göre, yeni vergi düzenlemesi Resmî Gazete’de yayımlandı. 10380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’na göre, 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren taksicilerden minibüsçülere, restoran ve tamircilerden kuyumculara kadar pek çok işletme artık basit usulde değil, gerçek usulde vergilendirilecek. Türkiye genelinde yaklaşık 3 milyon vergi mükellefinden neredeyse 1 milyonu (yaklaşık 810 bin) basit usulde vergi ödemekteydi.

Yeni düzenleme, özellikle büyükşehir belediyesi sınırlarında ve nüfusu 30 binin üzerinde olan ilçelerdeki esnafı kapsıyor. Bu değişiklikle birlikte işletmeler gelir vergisi muafiyetinden çıkacak, KDV mükellefi olacak, düzenli defter tutma yükümlülüğü altına girecek ve geçici vergi ödemeye başlayacak. Uzmanların belirttiğine göre, basit usul uygulaması, devlet açısından önemli vergi kayıplarına yol açıyordu. Basit usulde kalan esnaf, yıllık ticari kazanç için gelir vergisi beyanında bulunmuyor ve çoğu durumda KDV ödemiyordu. Bu durum, aynı sektörde faaliyet gösteren işletmeler arasında haksız rekabet oluşturmakta ve kayıt dışılığı artırmaktaydı.

Maliye Açıkları Ortaya Çıkıyor

Uzmanlar, birçok küçük esnafın basit usulde vergi ödemek amacıyla gelirlerini düşük gösterdiğini ifade ediyor. “Ancak Maliye Bakanlığı, son yıllarda yaptığı çalışmalarda esnafın gerçek gelirini açığa çıkardı. Normalde bir esnaf, yılda 1,5 milyon TL’nin altında ciro yapıyorsa basit usulden vergilendiriliyordu. Ancak yapılan araştırmalarda tespit edilen gelirlerin bu rakamın üzerinde olduğu görüldü. Bu nedenle böyle bir sisteme geçiş yapıldı” açıklamalarında bulunuyor.

Ek Gelir Beklentisi

Ekonomistler, basit usulde kalan esnafın yıllık toplam cirosunun 80-100 milyar lira seviyesinde olduğunu tahmin ediyor. Bu rakam üzerinden hesaplanan KDV ve gelir vergisi kaybı milyarlarca lirayı bulmakta. Yeni düzenleme ile devletin yalnızca KDV tahsilatında yıllık 15-20 milyar lira ek gelir elde etmesi bekleniyor.

Haksız Rekabete Son Verilecek

Yeminli mali müşavir Recep Çetiner, “Gerçek usule geçiş, esnafın daha kurallı çalışmasını sağlayacak. Fatura kesmek, defter tutmak ve KDV beyan etmek gibi yükümlülükler standart hale gelecek” dedi. Basit usulde kalmanın haksız rekabet yarattığını vurgulayan Çetiner, “Mesela yan yana iki lokanta düşünün: biri KDV hesaplayıp öderken, diğeri basit usulde olduğundan KDV’siz fiyat verebiliyor. Bu durum tüketiciye ucuz gibi görünse de aslında kayıt dışılığı teşvik ediyordu. Yeni düzenleme ile bu adaletsizlik ortadan kalkacak” ifadelerini kullandı.

Kayıplar Telafi Edilecek

Mali müşavir Serap Tekgöz, “Yeni sistemle devletin milyarlarca lira KDV ve gelir vergisi kayıplarını önemli ölçüde telafi etmesi mümkün. Bu ilk aşamada yük gibi görünse de orta vadede iş dünyasına entegrasyonu güçlendiren bir düzenleme olarak değerlendirilmelidir” yorumunda bulundu.

Basit Usuldeki Durum Nasıldı?

• Gelir vergisi muafiyeti vardı.
• Katma değer vergisi ödenmiyordu.
• Defter tutma yükümlülüğü çok sınırlıydı.
• Muhasebe giderleri düşük seviyedeydi.

Gerçek Usul Ne Getirecek?

• Lokantalarda %10, alkollü içeceklerde %20, tamircilerde %20 KDV uygulanacak.
• Yıllık beyanname ve 3 aylık geçici vergi zorunlu hale geliyor.
• e-Defter, e-Fatura, e-Arşiv sistemine geçiş gerekiyor.
• Kayıt dışı satış azalacak, işletmelerin bilançosu şeffaflaşacak.