Türkiye'nin güneyindeki Karadağ'daki "Bin Bir Kilise" alanında dini yapılar tespit edildi.
Kent merkezine 45 kilometre uzaklıkta, Konya-Karaman sınırında yer alan sönmüş volkanik dağ Karadağ, çevresindeki tarihi yapılarla dikkat çekiyor.
"Bin Bir Kilise" olarak bilinen bölge, çoğunluğu ayakta kalan kilise, manastır ve mezarlarıyla Anadolu kültürü açısından önem taşıyor.
MS 4. ve 9. yüzyıllar arasında piskoposluk merkezi olduğu düşünülen ve Değle ören yeri olarak bilinen bu yapıların önemli bir kısmına ev sahipliği yapıyor.
Binlerce yıldır birçok medeniyete ev sahipliği yapan Karadağ'ın yamaçlarında Hititlerden Osmanlılara kadar onlarca medeniyetin izleri görülebiliyor.
Çok sayıda kilise ve manastıra ev sahipliği yapan bölge, antik adı kesin olarak bilinmese de bazen Barata antik kenti olarak da anılıyor.
Avrupa'dan Kudüs'e giden Hıristiyan hacıların ziyaret ettiği bölge, geç antik çağın en önemli üç merkezinden biri sayılıyor. Bölge onlarca kilise, manastır ve türbeyle inanç turizmi açısından zengin bir kültürel mirasa ev sahipliği yapıyor.
Geçen yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izniyle bölgede Karadağ'ın "Bin Bir Kilise"sinin Doğu Roma Dönemi Dini Mimarisinin Arkeolojik Yüzey Araştırması başlatılmıştı.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Erken Hıristiyanlık ve Bizans Sanatları Bölüm Başkanı Doç. Dr. İlker Mete Mimiroğlu liderliğinde yürütülen çalışma, envantere yeni bulgular ekledi.
Mimiroğlu, AA muhabirine, Karadağ'daki yerleşim yerlerinin Anadolu'nun erken dönemlerinden beri bilinen yerleşim yerleri arasında yer aldığını söyledi.
Karadaoğa verilen dikkatin en önemli nedenlerinden birinin kutsal yerleri olduğunu vurguladı: "Dağ sadece Bizans döneminde değil, aynı zamanda Hitit döneminde de kutsal olarak kabul edildi. Birçok yerde Hitit hiyeroglifleri ve kabartmaları var. Dağda bu kutsallık Hıristiyanlıkla birlikte devam etmiş ve dağın kendisi de kutsal olarak görülerek çok sayıda kilisenin inşasına yol açmıştır."
Şöyle devam etti: "Halk arasında 'Bin Bir Gece', 'Bin Bir Sarnıç' gibi tabirlerde kullanılan 'bin bir' kelimesi, Osmanlı döneminden beri bu bölge için de kullanılıyor. Seyahatnamelerde, Burası için 'Bin Bir Sütun' veya 'Bin Bir Kilise' tabiri kullanıldı."
Mimiroğlu, 20. yüzyılın başlarında bölgedeki yapıların daha iyi durumda olduğuna dikkat çekerek, bunların sadece basit kiliseler değil, aynı zamanda farklı mimari özelliklere sahip aziz türbeleri ve mezar yapıları olduğuna dikkat çekti. Bu yapılar 20. yüzyılda birçok Batılı bilim adamı tarafından incelenmiştir.
Türkiye'de ise Semavi Eyice bu bölgede araştırmalar yapmış, ardından da burada uzun yıllar çalışma yapan merhum Metin Ahunbay izlemiştir. Ne yazık ki bu çabalar tam olarak paylaşılmadı veya yayınlanmadı.
"Necmettin Erbakan Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü olarak Karamanlı ileri gelenlerin, iş adamlarının ve Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın desteğiyle bu yarım kalmış çalışmayı sürdürüp tamamlamayı hedefliyoruz."
Keşiş hücreleri keşfedildi
Mimiroğlu, envanter için yüzey araştırmasına, dini yapıların niteliğinin anlaşılmasına ve bölgedeki yerleşim yerlerinin adlarının belirlenmesine başladıklarını belirtti.
"İlk çalışmalarımızla oldukça önemli yeni sonuçlara ulaştık. 6 yeni kilise yapısı tespit edilerek envantere kaydedildi. Çok sayıda lahit tespit ettik. Maden kasabasında 20 lahit ve kapak tespit edildi. Değle Örenyeri'nde ise 20'ye yakın lahit ve örtü tespit edildi. Ayrıca keşiş hücreleri, geçitler ve çeşitli dini ritüelleri gösteren mimari unsurlar da bulundu" dedi.
"Elbette bunlar ön bulgulardır ve araştırmalar devam etmektedir. Ayrıca 1900'lü yılların başında yapılması planlanan yapıların modern teknolojilerle plan ve etütleri yapılarak üç boyutlu modelleri oluşturulmuştur. Hepsinin GPS koordinatları alınmıştır. Taş eserler ve maketleri oluşturuldu" diye konuştu.
