5 Kasım 2024’te ABD Başkanı olarak seçilen Donald Trump’ın dış ticaret açığını azaltma vaadi doğrultusunda uyguladığı korumacı ticaret politikaları, küresel ticaret ve ekonomi sisteminde önemli etkiler yaratmaya devam ediyor.
Trump’ın tarifelere yönelik son açıklamaları, ABD’nin ticaret politikasının ekonomik etkileri konusunda endişeli yatırımcılar için bir nebze rahatlama sağladı. Truth Social sosyal medya platformunda yaptığı paylaşımlarda Trump, tarifeler, ticaret engelleri, kur manipülasyonu ve parasal olmayan tarifeler gibi konularda 75’ten fazla ülkeyle iletişim kurduğunu belirtti.
Trump, bu ülkelerin ABD’ye karşı herhangi bir misillemede bulunmadığını ifade ederek, karşılıklılık esaslı tarifelerin 90 gün süreyle askıya alınmasını ve bu süreçte yüzde 10’luk temel tarife oranının uygulanmasını onayladığını aktardı. Ancak, Çin’e uygulanan tarifeyi yüzde 125’e yükselttiğini de ekledi. Böylece, fentanil krizi nedeniyle uygulananlar da dahil olmak üzere, Çin’e yönelik toplam tarife oranı yüzde 145’e ulaştı.
Tarifelerin küresel ticaret sistemine etkileri dikkatle izlenirken, denizcilik araştırma şirketi Drewry‘nin Dünya Konteyner Endeksi’ne göre, 40’lık konteyner bileşik endeksi son üç ayda yaklaşık yüzde 43’lük bir düşüş yaşayarak 11 Nisan’da 2 bin 265 dolar seviyesine geriledi.
“Gelecek Haftalarda Navlundaki Düşüş Devam Edebilir”
İstanbul ve Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz Bölgeleri (İMEAK) Deniz Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Tamer Kıran, ABD’li şirketlerin Trump’ın tarifelerinden kaçınmak amacıyla 2024 yılı sonu ile 2025 Ocak ayı ortalarına kadar konteyner taşımacılığı ile birçok ürün ithal ettiğini belirtti. Bu durum, konteyner taşımacılığına olan talebi artırarak navlun fiyatlarının yükselmesine yol açtı.
Kıran, navlun fiyatlarında ocak ortasına kadar beklenen artışın sebeplerinden birinin gümrük vergileri öncesi yapılan erken alımlar olduğunu söyledi. Şirketlerin stoklama amacıyla Çin’den oyuncak, mobilya, makine ve çeşitli parçalar, İtalya’dan peynir, İrlanda’dan ilaç gibi ürünler ithal etmesinin, konteyner taşımacılığına olan talep artışına ve dolayısıyla navlunların yükselmesine neden olduğunu ifade etti.
Bunun sonucunda Uzak Doğu’dan ABD’nin batı kıyısına yapılan taşımacılıkta günlük yüzde 16’ya varan navlun artışlarının görüldüğünü aktaran Kıran, “Ocak ayı sonu itibarıyla, yeterli ürün envanteri oluşturan ABD’deki ithalatçıların sipariş ve sevkiyatları azaltması sonucunda konteyner taşımacılığındaki navlunlarda düşüş yaşandı. Bu durum, küresel konteyner taşımacılığına da yansıdı ve Çin Konteyner Yük Endeksi’nde (CCFI) yılbaşından mart ayı sonuna kadar yüzde 28’lik bir düşüş görüldü.” dedi.
“Trump’ın Tarifeleri Stagflasyon Riskini Artırıyor”
Kıran, mevcut tarifelerin devam etmesi halinde küresel ekonominin durgunluk ve enflasyonun birlikte yaşandığı stagflasyon dönemine girmesi ihtimalinin yüksek olduğunu vurguladı.
Ayrıca, gelecekte mütekabiliyete dayalı vergilerin ülke bazında müzakerelere tabi olacağını ifade eden Kıran, bu müzakerelerde tarifelerde düşüşlerin gerçekleşebileceğini belirtti. Trump’ın yükselttiği gümrük vergilerinin anayasal olarak yeterli bir gerekçe göstermediği yönünde beklentilerin de oluştuğunu ve bu kararların mahkemelerden geri dönebilme olasılığını aktardı.
“Küresel Büyüme ve Ticaret Olumlu Yönde Etkilenebilir”
Kıran, eğer gelişmeler vergi oranlarında düşüş ve misillemelerin azalması yönünde olursa, küresel büyüme ve ticaret tahminlerinin olumlu etkilenebileceğini belirtti. Bu duruma bağlı olarak navlun fiyatlarının da tekrar yükseliş gösterebileceğini kaydetti.
Ancak olumsuz senaryoda navlun fiyatlarının da olumsuz etkilenebileceğini hatırlatan Kıran, şu değerlendirmeleri yaptı: “Normal koşullarda stagflasyona yol açan nedenler savaş veya doğal felaketler gibi arz yönlü şoklar olurken, mevcut durumda maliyet artışlarından kaynaklanacak bir stagflasyon ihtimali olduğu için navlun fiyatları üzerinde baskı oluşabilir. Gümrük vergilerindeki artışın ilk aşamada büyüme ve enflasyon üzerindeki olumsuz etkileri beklenmektedir. Özellikle Avrupa ve Çin’in iç taleplerini artırma çabaları orta vadede küresel büyümeyi ve navlun fiyatlarını tekrar yukarı yönlü etkileyebilir.”
“Deniz Taşımacılığında Arz ve Talep Dengesinde Değişiklikler Olabilir”
Kısa ve orta vadede navlunların baskı altında kalabileceğini belirten Kıran, denizcilik sektörünün doğası gereği dalgalanmaların sık yaşandığını hatırlattı.
Kıran, Trump’ın getirdiği tarifelerin uzun vadeli sonuçlarının ticaret ilişkilerini ve kaynak erişim stratejilerini yeniden şekillendirebileceğini ifade ederek, işletmelerin bu tarifelerden etkilenmeyen ülkelerle alternatif tedarikçilerle çalışmayı tercih edebileceğini söyledi. Bu durum, geleneksel ticaret rotalarında ve lojistik kanallarında değişikliklere yol açabilir.
Sonuç olarak, Kıran, korumacılığın arttığı bir dünya düzeninde hem dünya büyümesi hem de ticaretin olumsuz etkileneceğini, bu durumdan kaçışın kolay olmadığını vurguladı. Ancak yeni dengeler oluşurken yeni fırsatların da ortaya çıkacağını ve bu fırsatları yakalamaya yönelik stratejilerin devreye girmesinin önemine değindi.
“Denizcilik Piyasalarında Daralma Bekleniyor”
Türk Armatörler Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Cihan Ergenç, ekonomik beklentiler, belirsizlikler ve jeopolitik risklerin etkisiyle ocak-şubat aylarında bir yavaşlama beklediklerini belirtti. Ergenç, tarifelerin Türk deniz taşımacılığı sektörüne pozitif yansımasının öngörüldüğünü ifade etti.
Küresel taşımaların azalması ve navlun piyasalarının negatif etkilenmesi bekleniyor. Tarifelere gelen 90 günlük ertelemenin ardından navlun piyasalarında yükselişler yaşandığı belirtildi. Ancak bu ertelemenin kalıcı bir çözüm olmayabileceğine dikkat çeken Ergenç, müzakerelerde anlaşma sağlanamazsa 90 gün sonra benzer sorunların tekrar yaşanabileceğini kaydetti.
Ergenç, denizcilik sektörünün uzun vadeli bir yatırım ve planlama gerektirdiğini belirterek, “Bir gemi yaptırıldığında 20-25 yıl, ikinci el gemide ise 5-10 yıl finansman süreci vardır. Ticaret için en az 6 ay önceden planlama yapılması gerekir.” dedi.
Ergenç, tarifelerin ertelenmesinin en azından deniz ticaretindeki belirsizliklerin giderilmesi için zaman tanıyabileceğini belirtti. Ancak tüm bu belirsizliklerin yük taşıma tonajı, ekonomi ve navlunları olumsuz etkileyeceğini öngördü. Çin ve Uzak Doğu ekonomilerinin etkilenmesinin piyasaları daha derinden sarsabileceğine dikkat çekti. Dolayısıyla, vergi konuları netleşene kadar denizcilik piyasalarında bir daralma bekleniyor.
