“İstanbul’un Gelecek 10 Yıldaki Konut İhtiyacının Tespiti” araştırması hakkında önemli açıklamalarda bulunan KONUTDER Yönetim Kurulu Başkanı Ramadan Kumova, Ocak 2024’te kamuoyu ile paylaştıkları raporun, sektör temsilcileri, basın mensupları, akademisyenler ve bürokrasi tarafından yoğun ilgi gördüğünü belirtti. Kumova, raporun toplumun farklı kesimlerinde yankı bulduğunu ve bu ilginin ikinci raporun hazırlanmasında kendilerini daha da motive ettiğini vurguladı. İstanbul’un gelecekteki on yılları için bir kaynak oluşturmayı hedeflediklerini ifade eden Kumova, konut ihtiyacının belirlenmesinin tüm sektör paydaşlarının planlama yapabilmesi için elzem olduğunu söyledi.
2024 yılında yayımlanan ilk raporda yıllık ortalama 123 bin konut ihtiyacı öngörülürken, bu yılki araştırmada bu rakam 122 bin olarak belirlenmiştir. Raporu değerlendiren Kumova, hane yapısı ve demografik değişimlerin konut tiplerinde değişime yol açtığını, özellikle 1+0 gibi küçük metrekareli evlere olan ihtiyacın arttığını belirtti. Üreticilerin bu ihtiyacı karşılayabilmesi için mevcut mevzuatın yeniden gözden geçirilmesi gerektiğine dikkat çeken Kumova, gelecek on yıl içinde daha dengeli bir göç trendi beklediklerini ifade etti.
Aile Yapısı Küçülüyor, Hane Sayısı Büyüyor
Raporun en çarpıcı bulgularından biri, hane büyüklüğündeki hızlı düşüş. 2012 yılında ortalama hane halkı büyüklüğü 3,57 iken, bu rakam 2024’te 3,13 ve 2034’te 2,68 kişiye kadar gerileyecek. Bu durum, konut ihtiyacının daha hızlı artmasına yol açacaktır. Tek kişilik hanelerin oranı ise %17,1’den %21’e çıkarken, bekâr birey oranı %42’den %44’e yükseliyor.
Nüfus artış hızı ve yaş değişimi de konut ihtiyacını etkileyen diğer önemli unsurlar. İstanbul’un nüfus artış hızı 2024 yılında son 10 yılın ortalamasının altında kalacak. 2015-2024 döneminde ortalama artış hızı %0,77 iken, 2023-2024 dönemindeki değişim sadece %0,29 ile sınırlı kalacak. İstanbul’un kaba doğum oranı 2014 yılında %1,56 iken, 2024 yılında %0,99’a düşmesi bekleniyor. 2034 tahmini ise %0,79 olarak öngörülüyor. Ayrıca, 50 yaş üzeri nüfus oranı 2024 yılında %25, 2034 yılında ise %33’e yükselecek.
Göç Hareketleri Dengeleri Değiştiriyor; İstanbul’da 89 Bin Ev Boşa Çıkıyor
İstanbul’un konut ihtiyacını etkileyen önemli unsurlardan biri de göç hareketleri. Araştırmaya göre, 2023 yılında İstanbul’un toplam net göç hareketlerinde 336 bin kişilik bir kayıp yaşandıktan sonra, 2025’te bu kaybın 20 bin kişiye kadar düşmesi bekleniyor. Gelecek on yıllık dönemde (2025-2034) şehrin yıllık ortalama 11 bin göç alacağı tahmin ediliyor. Net iç göçün dengeli bir seyir izlemesi beklenirken, toplamda İstanbul’un 109 bin kişi göç alması öngörülüyor. Ancak, göç hareketlerinin hane sayısına etkisi doğrultusunda 89 bin evin boşalması bekleniyor.
Evlilik Azalıyor, Boşanma Artıyor
Toplumsal yapıyı etkileyen bir diğer önemli değişken medeni durum. Evlilik oranları 2014-2024 yılları arasında yıllık birleşik büyüme oranı %-0,7, 2025-2034 yılları arasında ise %0,3 olarak öngörülüyor. Boşanmalarda ise geçen 10 yılda yıllık %2 artış yaşanırken, gelecek 10 yılda bunun %0,9’a düşmesi bekleniyor. Bu değişim, konut politikalarının sadece sayı bazlı değil, kullanım tipi ve yaşam senaryosu odaklı olarak yeniden tasarlanması gerektiğini ortaya koyuyor.
İkametgaha dayalı olmayan konut talebinde 2024 yılında düşüş yaşanması bekleniyor. Gelecek 10 yılın projeksiyonunda, geçen yılki rapora göre bu düşüşün devam edeceği öngörülüyor.
Öğrenciler ve Turizm Amaçlı Talepler Yükseliyor
İstanbul’daki ikametgâhını değiştirmeyen üniversite öğrencileri için yıllık 3 bin 300 konuta ihtiyaç olacağı öngörülüyor. Turizm amaçlı taleplerin yıllık 4 bin 800 konut, yabancı yatırımcılara yönelik ise 4 bin 200 konut, ikinci ev sahipliğinde ise yıllık 3 bin konuta gereksinim duyulması bekleniyor.
