Son haftalarda Türkiye’de CHP‘nin başlattığı boykot çağrısı, kamuoyunda geniş yankı buldu. Muhalefet, bu tüketim boykotunu demokratik bir tepki olarak değerlendirirken, hükümet bu durumun ekonomiye zarar vereceğini savunuyor. Peki, 2 Nisan’da başlayan boykotun etkileri ne oldu?
Anadolu Ajansı’nın 3 Nisan tarihli haberine göre, 1 Nisan’da kartlı harcamalar 14 milyar TL iken, 2 Nisan’da bu rakam 28 milyar TL’ye yükseldi. Bu artış, saat 00.00-17.00 arasında gerçekleşti.
Türkiye’deki kartlı harcama verileri, Bankalararası Kart Merkezi (BKM) ve Merkez Bankası (TCMB) tarafından ayrı ayrı açıklanıyor. BKM, harcamaları aylık bazda kamuya sunarken, TCMB haftalık veriler yayımlıyor. BKM henüz nihai verilerle ilgili bir açıklama yapmadı, ancak TCMB 2 Nisan boykotunu da kapsayan haftaya dair harcama verilerini paylaştı.
Son verilere göre, 4 Nisan haftasında kartlı harcama tutarları bir önceki haftaya göre yüzde 24,1 oranında düşerek 320,9 milyar TL’ye geriledi. İşlem adetlerinde ise haftalık yüzde 14,7’lik bir azalma gözlemlendi. Ancak sadece bu verilerle boykotun etkisini değerlendirmek zor; çünkü Türkiye’de bayram öncesinde harcamaların genellikle arttığı, bayram haftasında ise düştüğü bir alışkanlık var.
Geçen yıl Ramazan Bayramı 10-12 Nisan tarihlerindeydi ve bu dönem çarşamba-cuma günlerine denk gelmişti. Ayrıca, pazartesi ve salı günleri de köprü yapılarak idari izin olarak ilan edilmişti.
TCMB’nin 2024 yılı Ramazan Bayramı haftasını kapsayan 12 Nisan tarihli haftalık verilerine göre, bu dönemde işlem adedi yüzde 4 azalırken, işlem tutarı yüzde 21 geriledi. Bu yıl işlem adedinde geçen yıla göre dikkate değer bir düşüş yaşandı. Ancak toplam tutarda benzer bir seyir gözlemlendi.
İşlem Başına Harcamada Yüzde 11 Düşüş
İşlem başına harcamalar, geçen yıl bayram döneminde haftalık yüzde 18 azalma gösterirken, bu bayramda yüzde 11’lik bir düşüş yaşandı.
Aşağıdaki tabloda 2024 başından bu yana harcamaların seyri incelenebilir.
Online Harcamalarda Bayram Düşüşü
Bayram dönemindeki düşüşün önemli bir kısmı, internet üzerinden yapılan alışverişlerde yaşandı. TCMB verilerine göre, toplam kartlı harcamaların yüzde 26,8’ini oluşturan internet harcamaları, 4 Nisan haftasında bir önceki haftaya göre yüzde 36,3’lük bir düşüşle 86 milyar TL’ye geriledi.
Geçen yıl Ramazan Bayramı haftasında internet üzerinden yapılan alışverişlerin haftalık yüzde 45,8 düştüğü gözlemlendi. Bunun başlıca nedenleri arasında lojistik sıkıntıları yer alıyor; bireyler ya evde olmuyor ya da kargo hizmetleri sunulmuyor, bu nedenle bayram haftasında sipariş vermekten kaçınıyorlar. Online harcamaların büyük bir kısmını kuryelerle getirilen ürünler oluşturuyor.
Giyim ve Aksesuar Alımlarında Farklılık
4 Nisan haftasında kartla yapılan giyim ve aksesuar harcamaları yüzde 26,3, market alışverişi harcamaları yüzde 18 azalırken, yemek harcamaları yüzde 22,4 oranında artış gösterdi. Geçen yıl bayram haftasında benzer düşüşler ve artışlar görülse de, giyim ve aksesuar harcamalarındaki fark dikkat çekici. Geçen yıl bu alanda yüzde 23,5’lik bir artış yaşanmıştı.
Sektörlere Göre Kartlı Harcamalardaki Değişimler (%):
Bu yıl 4 Nisan haftasında dört haftalık ortalamanın yıllık değişimine bakıldığında, yüzde 36,5 ile 2021’den bu yana en düşük artış kaydedildi. Ancak bu hesaplamada geçen yılın bayram haftasının henüz tarih olarak dahil edilmediğini belirtmek gerekir.
Sonuç olarak, yukarıdaki veriler ışığında boykotun etkileri üzerine farklı görüşler öne sürülebilir. Ancak, yayımlanan tek bir haftalık verinin nihai bir sonuca ulaşmak için yeterli olmadığını belirtmek gerekir. Kamu tatilinin uzaması, ülkenin genel ekonomik durumu, tüketici güveni, enflasyon beklentileri ve daha birçok faktör, satın alma kararlarını etkileyen önemli unsurlar arasında yer alıyor.
