Yeni eğitim öğretim dönemiyle birlikte, ebeveynler ve öğrenciler zorlu bir sürece adım atıyor. Bu süreçte ailelerin en büyük korkusu ise akran zorbalığı. Uzman Psikolog Sena Sivri, zorbalığa maruz kalan çocukların derin duygusal yaralar alabileceğini ve bunun sonucunda kısa vadede özgüven kaybı, okul başarısında düşüş, uyku bozukluğu gibi sorunlar yaşayabileceğini belirtiyor. Uzun vadede ise depresyon, kaygı bozukluğu ve sosyal fobi gibi kalıcı etkilerin ortaya çıkabileceğine dikkat çekiyor.
Sivri, “Empati eksikliği, aile içi iletişim sorunları, sosyal beceri gelişimindeki yetersizlikler ve medya aracılığıyla şiddetin normalleştirilmesi akran zorbalığının artışında önemli bir rol oynamaktadır” diyor. Akran zorbalığı; fiziksel şiddet, sözel zorbalık, sosyal dışlama ve siber zorbalık şeklinde kendini gösterebiliyor. Zorbalık bazen de basit ifadelerle, “Sen bizimle oynayamazsın çünkü farklısın” veya “Senin kıyafetlerin çok ucuz” gibi sözlerle gerçekleştirilebiliyor.
NASIL ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR?
Zorbalığın önüne geçmek için çocuğu dikkatlice gözlemlemek, okul, aile ve bireyler olarak bilinçlenmek ve gerekli önlemleri almak büyük önem taşımaktadır. Uzman Psikolog Sena Sivri, okulda akran zorbalığına karşı alınabilecek 7 etkili önlem sunuyor.
ÇOCUĞUNUZA BAĞIRIP AŞAĞILAMAYIN
Araştırmalar, ebeveynlerin kendi sosyal ilişkilerindeki tutumlarının çocuklar üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu ortaya koyuyor. Sivri, “Evde bağırma ve aşağılama gibi davranışların olmaması, çocuğun benzer tutumları benimsemesini engeller. Ebeveynler ve öğretmenler, saygılı ve şiddetten uzak iletişim biçimleriyle çocuğa örnek olmalıdır” diyor.
AÇIK İLETİŞİM KURUN
Çocukla düzenli ve yargılamadan konuşmak, olumsuz deneyimlerini rahatça paylaşabileceği bir güven ortamı sağlamak oldukça önemlidir. Araştırmalar, ebeveynleriyle düzenli iletişim kuran çocukların zorbalık durumunu daha çabuk paylaştığını göstermektedir. “Bugün okulda seni üzen bir şey oldu mu?” gibi açık uçlu sorular, çocuğun yaşadığı zorlukları daha iyi ifade etmesine yardımcı olur.
ÖĞRETMENİ İLE TEMASTA OLUN
Sivri, “Okul yönetimi, öğretmenler ve veliler aynı dili konuştuğunda zorbalıkla mücadelede başarı artar” diyor. Bilimsel çalışmalar, zorbalık karşıtı okul politikalarının, örneğin Sıfır Tolerans Programı, zorbalık oranını yüzde 20’ye kadar azaltabileceğini göstermektedir. Velilerin düzenli olarak öğretmeni ve okul yönetimiyle iletişimde olması, çocuğun sınıf içi ve sosyal ilişkilerinin takip edilmesi önemlidir.
GÜVENLİ ALANLAR OLUŞTURUN
Okulda çocukların kendilerini güvende hissedebileceği alanlar (rehberlik odası, güvenli oyun alanları) zorbalık riskini azaltmaktadır. Ayrıca, teneffüslerde yeterli sayıda öğretmen gözetiminin sağlanması da kritik öneme sahiptir. Araştırmalar, gözetimin yüksek olduğu alanlarda zorbalık vakalarının yüzde 30 oranında düştüğünü ortaya koymaktadır.
EMPATİ KAZANDIRIN
Sivri, “Zorbalığı önlemenin en etkili yollarından biri çocuklara empati kazandırmaktır” diyor. Finlandiya’da uygulanan “KiVa” programı, empati eğitiminin zorbalık vakalarını ciddi oranda azalttığını kanıtlamıştır. Çocuklar, başkalarının duygularını anlamayı öğrendiklerinde zorbalığa yönelme olasılıkları düşmektedir.
İNTERNETTEKİ TEHLİKELERİ ANLATIN
Teknolojiyle büyüyen nesil için siber zorbalık önemli bir tehdittir. Çocuklara, internet ortamında karşılaşabilecekleri riskler ve bu durumlarda nasıl hareket etmeleri gerektiği öğretilmelidir. Çocuklara “görsel veya mesaj paylaşmadan önce iki kez düşün” alışkanlığı kazandırmak, siber zorbalığı önlemede önemli bir adımdır.
GÖZLEM ŞART
Akran zorbalığının yalnızca bireysel değil, toplumsal bir sorun olduğunu vurgulayan Sivri, “Çocuğu ona belli etmeden gözlemleyerek zorbalığa uğradığını ya da arkadaşına zorbalık yaptığını erken fark etmek son derece önemlidir” diyor. Zorbalığa maruz kalan veya zorbalık yapan çocukların her ikisi de psikolojik destek almalıdır. Rehberlik servisi, okul psikoloğu veya çocuk psikiyatristi, yaşanan travmanın etkilerini azaltmada önemli bir rol oynamaktadır. Erken destek, ileride oluşabilecek ciddi ruhsal sorunları önleyebilir.
