Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, kanser, kalp ve damar hastalıklarından sonra ölümlere neden olan en önemli sağlık sorunu olarak ikinci sırada yer alıyor. Yüksek tedavi maliyetleri, ülkelerin ekonomisini olumsuz etkilemekte.
Dünya genelinde yapılan tahminler, 75 yaşına kadar her 5 kişiden 1’inin kansere yakalanacağını ve her 10 kişiden 1’inin ise bu hastalık nedeniyle hayatını kaybedeceğini göstermekte. Türkiye’de ve dünyada en yaygın kanser türleri arasında akciğer, meme ve kolorektal kanserler yer almakta.
Türkiye’de, özellikle erkeklerde tütün kullanımıyla ilişkili kanser türlerinin görülme sıklığı oldukça yüksek. Kadınlarda ise akciğer kanseri vakalarının sayısı artış göstermekte. Geçtiğimiz yıl içerisinde 30 bin kişiye akciğer kanseri tanısı konulmuştur.
Meme kanseri, kadınlar arasında en sık görülen kanser türü olmaya devam ediyor. Tanı konulan her 4 kadın kanserinden biri meme kanseri olarak belirleniyor. Çocukluk döneminde ise lösemiler en yaygın kanser türleri arasında bulunmaktadır. Çocuklarda lenfomalar ve merkezi sinir sistemi tümörleri, lösemileri takip eden diğer kanser türleridir.
2024’te 9 Milyon 500 Bin Kanser Taraması Yapıldı
Kanserlerin %90’ı çevresel faktörlere, %10’u ise genetik faktörlere bağlı olarak gelişmekte. Çevresel faktörlerden tütün kullanımı, alkol tüketimi, obezite ve enfeksiyonlarla etkin mücadele ile kanserin %30 ila %50 oranında önlenebileceği öne sürülmektedir.
Risk faktörleriyle mücadele etmek, erken tanı ile etkili bir tedavi süreci başlatmak, yaşam kalitesini artırmak adına son derece önemlidir. Bu bağlamda, kanser belirtilerini bilmek ve tarama faaliyetlerine katılmak büyük bir öneme sahiptir.
Toplum tabanlı kanser taramaları, Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları, Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM), Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) ve Mobil Tarama Araçları ile ücretsiz olarak gerçekleştirilmektedir.
Ocak 2025 itibarıyla, 48’i mobil kanser tarama aracı olmak üzere toplam 423 tarama merkezi hizmet vermektedir. Ulusal Kanser Tarama Programı kapsamında, 40-69 yaş arası kadınlara meme kanseri taraması 2 yılda bir mamografi ile, 30-65 yaş arası kadınlara serviks kanseri taraması 5 yılda bir HPV-DNA testi ile, 50-70 yaş arası kadın ve erkeklere ise kolorektal kanseri taraması 2 yılda bir gaitada gizli kan testi ile yapılmaktadır.
Geçtiğimiz yıl, Türkiye genelinde Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları ve 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşları aracılığıyla toplam 3 milyon 500 bin meme kanseri, 3 milyon 500 bin serviks kanseri ve 2 milyon 500 bin kolon kanseri taraması yapılmış olup, toplam tarama sayısı 9 milyon 500 bine ulaşmıştır.
