Her yıl 18-24 Mart tarihleri arasında kutlanan “Yaşlılara Saygı Haftası”, yaşlı bireylerin toplumdaki yerinin, haklarının ve yaşam kalitesinin hatırlandığı, yaşlanma olgusunun sosyal ve sağlık boyutlarıyla ele alındığı önemli bir farkındalık haftası. Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD) Geriatri Çalışma Grubu adına Doç. Dr. Serap Duru, yaptığı açıklamada “65 yaş ve üzeri birey sayısının 2050 yılında 1.6 milyara ulaşması tahmin ediliyor. Hızla yaşlanan dünyada yaşlı bireylerin topluma entegrasyonu, onurlu ve sağlıklı yaşam haklarının korunması, kuşaklar arası dayanışmanın güçlendirilmesi her zamankinden daha önemli bir hal alıyor” dedi.
Yaşlı Nüfus Tarihsel Zirvede
TÜSAD Geriatri Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Serap Duru, açıklamasında dikkat çekti; Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu ve Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre, 2023 yılında dünya genelinde 771 milyon olan 65 yaş ve üzeri birey sayısının 2050 yılına kadar 1.6 milyara ulaşması bekleniyor. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise %16’ya yükselecek, bu da her altı kişiden birinin 65 yaş ve üzeri olacağı anlamına geliyor. Tarihte ilk kez 65 yaş üstü bireylerin sayısı 5 yaş altı çocukları geçecek. 2050’de yaşlı nüfus, dünyadaki 12 yaş altı çocuk sayısına eşit olacak ve 5 yaş altı çocuk sayısının yaklaşık iki katı olacak.
Türkiye Yaşlı Nüfusta Avrupa’yı Geride Bıraktı
Bu durumun yalnızca demografik değil, ekonomik, sosyal ve sağlık sistemleri açısından da büyük bir değişim anlamına geldiğini vurgulayan Duru, Türkiye’nin nüfusunun hızla yaşlandığını belirtti. “Türkiye’de 65 yaş ve üzeri bireyler, toplam nüfusun %10,2’sini oluşturuyor. Bu da yaklaşık 8 milyon 722 bin 806 kişiye denk geliyor. Tahminlere göre 2030’da bu oran %12,9, 2040’ta %16,3 ve 2060’ta %22,6’ya yükselecek. Rakamlar, Türkiye’nin Avrupa Birliği ülkeleriyle benzer yaşlılık oranlarına hızla yaklaştığını gösteriyor,” dedi.
65 Yaş Üstü Bireylerin %30’u Yalnız
Duru, dünya genelinde nüfusun yaşlanmasıyla birlikte sağlık hizmetleri ve bakım ihtiyacının arttığını, ancak bununla sınırlı kalmadığını belirtti. “Yaşlı bireylerin aktif, üretken ve onurlu bir yaşam sürme hakkı, toplumsal saygı görme ve kuşaklar arası dayanışma içinde var olma hakkı, yaşlanma sürecinin temel unsurlarıdır. Ancak yaşlılara yönelik toplumsal önyargılar, yalnızlık, ekonomik yoksunluk, psikolojik ihmal ve bakım eksikliği, yaşlı bireylerin en büyük sorunları arasında yer alıyor. 65 yaş üstü bireylerin yaklaşık %30’u sosyal destekten yoksun ve yalnız yaşıyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, yaşlılarda yalnızlık ve izolasyon, depresyon ve erken ölüme yol açabiliyor.”
Her Yaştaki Bireyler İçin Yaşanabilir Bir Toplum
Yaşlanma sürecinin herkes için sağlıklı, onurlu ve güvenli geçebilmesi için toplumsal sorumlulukların bilinmesi ve çözüm önerileri geliştirilmesi gerektiğini vurgulayan Duru, yaşlı bireylerin toplumsal yaşama katılımını desteklemek ve yaşam haklarını güvence altına almak için yapılması gerekenleri şu şekilde sıraladı:
- Yaşlı bireylerin haklarına dayalı sosyal ve sağlık politikaları geliştirilmelidir,
- Yaşlı dostu şehirler ve altyapılar (erişilebilir konutlar, sosyal alanlar, ulaşım) oluşturulmalıdır,
- Aktif yaşlanma ve üretken yaşlılık kavramları desteklenmelidir,
- Yaş ayrımcılığına karşı güçlü yasal ve toplumsal önlemler alınmalıdır. Evde bakım, palyatif bakım ve kurumsal bakım hizmetleri güçlendirilmelidir,
- Kuşaklar arası dayanışmayı artırıcı projeler ve toplumsal farkındalık kampanyaları desteklenmelidir.
Duru, açıklamasını şu şekilde tamamladı: “18-24 Mart Yaşlılara Saygı Haftası’nda yalnızca yaşlı bireyleri anmakla kalmamalıyız. Aynı zamanda yaşlanma sürecinin herkes için sağlıklı, onurlu ve güvenli geçebilmesi için toplumsal sorumlulukların ve çözüm önerilerinin oluşturulmasına da odaklanmalıyız. Yaşlı bireylere saygı, yalnızca bireysel bir ahlaki tutum değil, aynı zamanda insan haklarına, sosyal adalete ve toplumsal bütünlüğe saygının en önemli göstergesidir. Bugünün yaşlıları dünün gençleri, bugünün gençleri ise yarının yaşlılarıdır.”
