Günümüzde, kan yağları yüksekliği (Hiperlipidemi) ve yağlı karaciğer hastalığı (hepatosteatoz) hem Türkiye’de hem de dünya genelinde yaygın bir şekilde görülmekte ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Bu hastalıkların önlenmesi ve yönetimi için sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ile düzenli sağlık kontrollerinin önemi her geçen gün artmaktadır.
Kalp-damar hastalıklarının önemli risk faktörlerinden biri olan hiperlipideminin Türkiye’deki yaygınlığı yapılan araştırmalara göre, özellikle LDL-kolesterol düzeyinin >130 mg/dl olarak belirlendiği durumlarda, kolesterol yüksekliğinin (hiperkolesterolemi) genel popülasyondaki oranı %29.1 olarak saptanmaktadır. Bu oran, kadınlarda %30.2, erkeklerde ise %27.8 olarak kaydedilmiştir.
Karaciğer yağlanması (Hepatosteatoz), alkole bağlı veya bağımsız olarak ortaya çıkan ve sık görülen bir karaciğer hastalığıdır. Karaciğer, kolesterol metabolizması açısından kritik bir rol oynamakta olup, kolesterolün sentezi, depolanması, taşınması ve atılımında önemli işlevler üstlenmektedir.
Vücudumuzun Mekanik Sensörü: PIEZO1
Son yıllarda yapılan araştırmalar, vücudumuzdaki PIEZO proteinleri, özellikle de PIEZO1’in lipid metabolizmasında düzenleyici bir rol oynayabileceğini ortaya koymaktadır. Dr. Demet Erciyes, bu protein hakkında; “Vücudumuzda dışarıdan gelen uyarıları algılayan birçok sistem mevcut. Örneğin, gözlerimiz ışığı, kulaklarımız sesi algılar. İçsel hücrelerimiz de çevresindeki değişiklikleri hissetmek zorundadır. Bu noktada devreye PIEZO1 proteini giriyor ve vücudumuzun mekanik sensörü gibi çalışıyor.” şeklinde açıklamalarda bulunmuştur.
PIEZO1’in Rolü ve Önemi
PIEZO1, hücre zarında yer alan bir tür kapı (iyon kanalı) görevi görmektedir. Bu kapı, hareket, basınç ve sıvı akışı ile açılmaktadır. Örneğin, rüzgârın yüzümüzdeki etkisini hissetmek için sinir uçlarımız nasıl çalışıyorsa, kan damarlarındaki akış hızını algılamak için de PIEZO1 kullanılmaktadır. Bu protein, hücrelerin maruz kaldıkları baskı veya sıvı akışının ne kadar olduğunu anlamalarını ve buna uygun yanıt vermelerini sağlamaktadır.
1) PIEZO1 ve Damar Sertliği
PIEZO1, kan damarlarının iç yüzeyini kaplayan hücrelerde bol miktarda bulunmaktadır. Bu sayede, kan akışının damarlara uyguladığı basıncı sürekli ölçmekte ve duruma göre damarları genişletmekte ya da daraltmaktadır. Bu işleyiş, bir bahçe hortumuna benzetilebilir; suyun hortumdan hızla akması durumunda hortum genişlerken, yavaş akışta normal boyutları korumaktadır.
2) PIEZO1 ve Kolesterol Yönetimi
PIEZO1, yalnızca kan akışını düzenlemekle kalmaz, aynı zamanda karaciğerin kolesterolü nasıl yönettiğini de etkiler. Karaciğer, vücuttaki fazla kolesterolü toplayarak atmaya çalışır. PIEZO1, karaciğere “Daha fazla kolesterol temizle!” komutu vererek kötü kolesterolü (LDL) düşürmeye ve iyi kolesterolü (HDL) artırmaya yardımcı olur.
3) Egzersiz ve PIEZO1
Egzersiz sırasında kaslar çalışır, kalp daha hızlı atar ve kan akışı hızlanır. Bu süreçte PIEZO1 devreye girer; kaslara ve damarlara hareketin başladığını haber vererek, kasların daha verimli çalışmasını sağlar. Düzenli egzersiz yapıldığında, kaslar ve damarlar daha sağlıklı hale gelirken, kan basıncı ve kolesterol dengesi de düzenlenir.
4) Karaciğer Yağlanması ve PIEZO1
Karaciğer yağlanması, fazla yağın karaciğerde birikmesiyle oluşan bir hastalıktır. PIEZO1, karaciğer hücrelerini uyararak biriken yağın parçalanmasını sağlar. Bu noktada, sağlıklı beslenmeye ve düzenli egzersize dikkat edilmesi önem taşımaktadır.
5) Kırmızı Kan Hücreleri ve PIEZO1
Kırmızı kan hücreleri, oksijen taşıyan hücrelerdir. PIEZO1, bu hücrelerin esnek olmasını sağlayarak dar damarlardan geçmelerini kolaylaştırır. Eğer PIEZO1 yeterince iyi çalışmazsa, kan hücreleri esnekliğini kaybeder ve kan akışı bozulur.
PIEZO1 Eksikliği ve Sağlık Sorunları
PIEZO1’in gerektiği gibi çalışmaması halinde, yüksek tansiyon, kolesterol yüksekliği, karaciğer yağlanması ve kan hücrelerinin sertleşmesi gibi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
PIEZO1’i Güçlendirmek İçin Öneriler
PIEZO1’in daha iyi çalışmasını sağlamak için:
Egzersiz yapın: Yürüyüş, koşu ve spor PIEZO1’i aktive eder.
Sağlıklı beslenin: Omega-3 içeren gıdalar, sebzeler ve lifli gıdalar PIEZO1’in çalışmasına yardımcı olur.
Yeterli su için: Hücrelerin mekanik stres algısını artırır.
Fazla tuzdan kaçının: Tansiyonu dengede tutarak PIEZO1’in işini kolaylaştırır.
