ABD Başkanı Donald Trump‘ın Grönland’ı satın alma isteği, adadaki siyasi dinamikleri derinden etkiledi. 2021 yılında %9,1 oy alan Demokrat Parti, bu seçimlerde %29,9 ile ilk sıraya yükselerek güçlü bir mesaj verdi.
Liberal bir parti olan Demokraatit, ABD’ye bağlanmayı kesin bir dille reddederken, Danimarka’dan ‘hızla’ ayrılma fikrine de mesafeli yaklaşıyor. Parti, tarihindeki en yüksek oy oranına ulaşarak dikkat çekti.
Bağımsızlık yanlısı bir duruş sergileyen Naleraq partisi ise %24,5 oyla ikinci sırayı elde etti. Mevcut hükümetin temsilcisi olan sosyalist Inuit Ataqatigiit partisi, 2021’de %37,4 olan oy oranını %21,6’ya düşürerek büyük bir kayıp yaşadı.
Sosyal demokrat Siumut partisi de benzer şekilde, %30 ile ikinci sırada yer aldığı 2021 seçimlerinden %14,88’e gerileyerek önemli bir düşüş yaşadı.
Trump, Grönland’ı ABD’nin güvenliği için hayati bir öneme sahip olarak tanımlasa da, bu görüş adanın sakinleri tarafından büyük ölçüde reddediliyor. Sadece 57 bin kişilik bir nüfusa sahip olan bu geniş ada, eriyen buzullar nedeniyle jeopolitik bir yarışın merkez üssü konumunda ve Rusya ile Çin’in bölgedeki askeri varlıklarını artırdığı biliniyor.
Siyasi Açıklamalar ve Koalisyon Görüşmeleri
Grönland Maden Bakanlığı görevini üstlenen iş insanı Jens-Frederik Nielsen, seçimin ardından yaptığı açıklamada, “İnsanlar değişim istiyor. Refahımızı finanse etmek için daha fazla iş istiyoruz. Yarın bağımsızlık istemiyoruz, iyi bir temel istiyoruz” ifadelerini kullandı. Nielsen, şimdi diğer partilerle koalisyon kurma çalışmalarına başlayacak.
İktidardaki Inuit Ataqatigiit ve bağımsızlığa daha temkinli yaklaşan Siumut, koalisyon görüşmelerine açık olduklarını belirtti. Inuit Ataqatigiit Başbakanı Mute Egede, “Seçim sonucuna saygı duyuyoruz” derken, koalisyon görüşmelerinde her türlü öneriyi dinleyeceklerini ifade etti.
Grönland’ın Siyasi Yapısı ve Gelecek Vizyonu
Grönland, 1953’ten bu yana özerk bir eyalet olarak Danimarka’ya bağlı. 1979 yılında kurulan ilk parlamentosu ile birlikte, merkezden daha fazla haklar kazanan ada, dışişleri, savunma ve para politikası konularında hâlâ Kopenhag’a bağımlıdır. Danimarka, Grönland’a yılda yaklaşık 1 milyar dolarlık destek sağlamaktadır.
Grönland, 2009 yılında yapılan bir referandumla tam bağımsızlık hakkını kazanmış olsa da, ekonomik destek olmadan yaşam standartlarının düşeceği endişesi nedeniyle bu konuda adım atmamıştır.
Bağımsızlık yanlısı Naleraq partisinin adayı Qupanuk Olsen, kampanya sürecinde, “Kısa süre içinde kim olduğumuza ve kültürümüze dayalı bir yaşam sürmeye başlayacağımıza inanıyorum” dedi. Ancak partisi, %24,7 oyla ana muhalefet konumunda bulunuyor.
İktidardaki Inuit Ataqatigiit partisinin adayı Inge Olsvig Brandt ise, “Bağımsızlığa ihtiyacımız yok. Öncelikle kendimizle, tarihimizle ve iyileştirme çalışmalarımızla ilgilenmeliyiz” şeklinde konuştu.
Grönland’ın resmi yayın kuruluşu KNR’ye göre, parlamentodaki mevcut beş partinin liderleri, Trump’a güvenmediklerini duyurdu. Ocak ayında yapılan bir kamuoyu yoklaması, Grönland halkının bağımsızlığı desteklediğini ancak bunun zamanlaması konusunda bölündüklerini gösterdi. Uzmanlar, “ABD’nin emperyalist yaklaşımından duyulan korkunun, Danimarka’ya duyulan öfkeden daha büyük hale geldiğini” ifade ediyor. Birçok Grönlandlı, bağımsızlıktan yana olduklarını belirtirken, hızlı bir geçişin ekonomiye zarar verebileceği ve sosyal hizmetlerin ortadan kalkmasına dair endişelerini dile getiriyor.
