Ankara Üniversitesi (AÜ) Ziraat Fakültesi Moleküler Entomoloji Laboratuvarı’nda (MOLEN) yürütülen araştırmalarda, patates böceklerinin yağ biriktirme ve yakma mekanizmalarının insanlardaki genlerle benzerlik gösterdiği tespit edildi. Bu bulgular, patates böceklerinden elde edilen bir peptitin karaciğer yağlanması ve obezite gibi sağlık sorunlarının çözümüne katkıda bulunabileceğini işaret ediyor.
AÜ Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Umut Toprak ve ekibinin gerçekleştirdiği bu çalışma, uluslararası bilim camiasında önemli bir yer bulan “Proceedings of the National Academy of Sciences” dergisinde yayımlandı.
Toprak, araştırmaya dair yaptığı açıklamalarda, MOLEN’de 2014 yılından bu yana böcekler üzerinde detaylı incelemeler gerçekleştirdiklerini belirtti. Karaciğer yağlanması, obezite ve diyabet gibi hastalıkların yaygın sağlık problemleri olduğunu vurgulayan Toprak, bu hastalıkların tedavisinde genellikle fare, sıçan ve sirke sineği gibi modellerin kullanıldığını ifade etti.
Bu canlıların yağ biriktirme ve yakma özelliklerinin yanı sıra, uygulanan moleküllere verdikleri tepkiyi gözlemlemek için de kullanıldığını aktaran Toprak, son araştırmalarında patates böceğini tercih etmelerinin sebebinin, bu böceklerin temel gen susturma teknolojisi için uygun olması olduğunu dile getirdi.
Prof. Dr. Toprak, patates böceklerinin kış uykusuna yatmalarıyla ilgili şu bilgileri paylaştı: “Patates böcekleri, kışın yaklaşık 6 ay boyunca hiç yemeden ve içmeden toprak altında kalabiliyor. Bu süreçte, önceden biriktirdikleri yağların temel enerji kaynağı olduğunu keşfettik. Analizlerimiz, bu böceklerdeki lipit metabolizmasıyla ilişkili genlerin büyük bir kısmının insanlarda da bulunduğunu gösterdi. Bu bulgular, insanların lipid yakma konusunda neden başarılı olamadıklarını araştırmamıza olanak tanıdı. Patates böceği, bu lipidi etkili bir şekilde yakabildiği için çalışmamız oldukça önemli bir derinliğe sahip.”
Şeker ve Yağ İlişkisi
Toprak, çalışmada elde edilen bir diğer çarpıcı bulgunun da patates böceklerindeki şeker-yağ ilişkisi olduğunu belirtti. Bu canlıların besinlerden aldıkları yağların yanı sıra, şeker kaynaklı yağları da biriktirdiklerini ifade etti.
Patates böceklerinin, patates bitkisinin yapraklarından yoğun miktarda şeker aldığını belirten Toprak, “Bu şekeri, lipit kullanımı ve üretimi için kullanıyorlar. Dolayısıyla, besinlerin şeker içeriği, yağlanma açısından dikkate alınması gereken bir parametre.” dedi.
Yağlanmanın Hayatta Kalma Mücadelesi
Prof. Dr. Toprak, kış mevsiminde insanların yağ oranlarındaki artışın kilo problemlerine yol açtığını vurguladı. Ancak birçok canlıda bu yağlanmanın hayatta kalma mücadelesi anlamına geldiğini belirtti. Patates böceklerinin, sonbahardaki ışık koşullarının değişimiyle aşırı yağlanma sürecine girdiklerini ifade eden Toprak, bu durumu destekleyen genlerin insanlarda da var olduğunu kaydetti.
Obezite Probleminin Çözümünde Önemli Adım
Patates böceklerinin yağ biriktirme ve yakma mekanizmalarının anlaşılması, insanlardaki karaciğer yağlanması ve obezite gibi sağlık sorunlarının çözümünde önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Toprak, patates böceklerinin yağlanmada “fabrika ayarında” olduklarını belirterek, bu konuda kilit genler üzerinde araştırmalar yaptıklarını ve elde edilen bulguların büyük bir avantaj sağlayacağını ifade etti.
Ön denemeler, patates böceğinden elde edilen peptitlerin doğrudan ağız yoluyla uygulandığında yağ yakımında kısa sürede etkili olabileceğini ortaya koyuyor.
