7000 GÜNLE KIDEM TAZMİNATI NASIL ALINIR?
SSK başlangıcım staj ile 2001, staj sonrası ise 2003 yılıdır ve toplamda 5.883 gün primim mevcut. 2009 yılından bu yana bankacılık sektöründe çalışıyorum. 7000 günlük primle tazminat hakkından yararlanmak için tüm prim günlerinin ödenmiş olması şart mı? İstifa ettiğimde tazminat ve diğer haklarımı alabilir miyim? (Burak E.)
SORULARINIZ İÇİN: [email protected]
İşçiler açısından kritik olan, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) sosyal sigorta prim bildiriminin yapılmış olmasıdır. Kanuna göre işçi priminin SGK’ya yatırılması sorumluluğu işverene aittir. İşveren, işçinin payına düşen primi öderken bunu peşinen kesmektedir. Primin SGK’ya yatırılıp yatırılmadığı ise işveren ile SGK arasındaki bir meseledir.
Asıl sorunuza gelecek olursak; bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için iş akdinin emeklilik sebebiyle ya da işverence haklı bir neden olmaksızın sona ermesi gerekmektedir. Ayrıca, erkek işçilerin askerlik, kadın işçilerin ise evlilik dolayısıyla iş akdini feshetmeleri durumunda kıdem tazminatı alma hakları vardır.
İşçi, kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabilmesi için iş akdini haklı bir sebebe dayanarak feshetmelidir. Örneğin, işçinin maaşı ödenmezse ya da eksik ödenirse bu durum haklı bir fesih sebebi sayılır.
Haklı bir sebep olmadan işten ayrılan bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için, yaş dışındaki asgari emeklilik koşullarını yerine getirmiş olması gerekmektedir. İşçiler için yaş dışındaki emeklilik koşulları, sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanlar için 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü; 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışanlar için 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim günü; 30 Nisan 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar için ise 4600 ile 5400 arasında değişen prim günüdür. 30 Nisan – 31 Aralık 2008 tarihleri arasında sigortalı çalışmaya başlayanlar için 4600 gün yeterlidir ve her yıl için prim günlerine 100 gün eklenmektedir.
8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında sigortalı çalışmaya başladıysanız, kıdem tazminatına hak kazanmak için ya 4500 prim gününü ve 25 yıl sigortalılık süresini birlikte tamamlamanız ya da sadece 7000 prim gününü tamamlamanız gerekir. 25 yıl sigortalılık süresini 2028 yılında, kesintisiz çalışmanız durumunda, 7000 prim gününü ise 37 ay sonra (2008 yılı mart ayında) tamamlamış olacaksınız.
7000 günü tamamladığınızda işverenden kıdem tazminatı talep edebilmek için öncelikle SGK’dan kıdem tazminatı yazısı alıp işverene sunmalısınız. Bu yazıyı almadan iş akdini feshederseniz, kıdem tazminatını talep etme hakkınızı kaybedersiniz. SGK’dan yazıyı aldıktan sonra işverene yazılı olarak, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirdiğinizi belirterek kıdem tazminatını talep ederek iş akdini sonlandırdığınızı bildirmelisiniz. Eğer işverenle güven sorunu yaşıyorsanız, bu işlemi noter aracılığıyla gerçekleştirmeniz önemlidir.
ESKİ ENGELLİ RAPORU İLE EMEKLİ OLUNUR MU?
2024 Nisan ayında %42 engellilik raporu aldım. Sigorta başlangıcım Nisan 2008 ve Nisan 2025’te 18 yıllık sigortalılık sürem doluyor. Yeni kanuna göre 18 yılı doldurduğumda 2024’te aldığım engelli raporuyla emekli olabilir miyim? Raporum yeni olmasına rağmen çalışma kayıp oranı dolayısıyla yeni rapor mu istenecek? Yeni kanuna göre emekli olamayacaksam, mevcut raporum iptal edilecek ve engelli haklarından yararlanamayacak mıyım? (Şaban T.)
Engelli emeklilik koşullarını değiştiren yasa, 15 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecek. Bu kanunla, ilk kez sigortalı çalışmaya Ekim 2008 tarihinden önce başlamış olan SSK’lıların engelli emeklilik koşulları değişmiştir. Diğerlerinde ise herhangi bir değişiklik olmamıştır.
Daha önce engelli raporu almış kişiler, koşulları tamamlayarak 15 Ocak 2025’e kadar SGK’ya emeklilik başvurusunda bulundukları takdirde eski yasadaki koşullara tabi olarak emekli olabileceklerdir.
SGK, 15 Ocak 2025’ten sonra emeklilik başvurusu yapacak engellilerden yeni rapor isteyecek. Daha önce alınmış raporların emeklilik açısından geçerliliği kalmayacak. Ancak bu rapor sahipleri vergi indiriminden yararlanmaya devam edecekler.
PRİM GÜNÜ EKSİK KADIN NASIL EMEKLİ OLABİLİR?
Annem 1973 doğumlu, sigorta başlangıcı 5.11.1998 ve toplam 1600 günü mevcut. İki çocuğunun doğum tarihleri ise 1995 ve 2006. Annem en kolay şekilde nasıl emekli olabilir? (Mert Ş.)
Anneniz prim gününü 3600’e tamamlarsa, 58 yaşını doldurduğu tarihte kısmi emekliliğe hak kazanır. Kısmi emeklilik için 3600 günle emekli olan ile 9000 günle emekli olan arasında şu anda bir aylık fark bulunmamaktadır.
3600 günü tamamlayarak emekliliğe hak kazanabilmesi için, öncelikle iki çocuk için doğum borçlanması yapmalısınız. Normalde sigortalı çalışmaya başlamadan önce doğan çocuklar için doğum borçlanması yapılamaz. Ancak, sigortalı işe başlamadan önce doğan çocuktan dolayı doğum borçlanması yapabilmeniz için 1988 tarihine ait SGK’da staj sigortası tescilinin olması gerekmektedir.
Her bir çocuk için borçlanmayı ayrı zamanlarda yaparak maliyeti zamana yaymak da mümkündür. Borçlanma yaptıktan sonra kalan 560 günü ya fiilen çalışarak ya da isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek tamamlayabilirsiniz. Fakat, önce borçlanma, sonra isteğe bağlı sigorta primi sırasına kesinlikle dikkat etmelisiniz. Aksi takdirde emeklilik için 3600 gün yerine 5400 günü tamamlaması istenecektir.
