Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı‘nın yayımladığı faaliyet raporlarına göre, sosyal yardım alan hane sayısı son yıllarda önemli bir değişim göstermiştir. 2019 yılında 3 milyon 283 bin hane sosyal yardımlardan faydalanırken, 2020 yılında bu sayı pandeminin etkisiyle 6 milyon 631 bine yükselmiştir. 2021 yılında 5 milyon 904 bin hane ile bir miktar gerileme gözlemlense de, 2022 yılında bu rakam 4 milyon 419 bine düşmüştür. 2023 yılında ise sosyal yardım alan hane sayısı 4 milyon 989 bin olarak kaydedilmiştir. Ancak, 2024 yılına gelindiğinde bu sayı 4 milyon 575 bine inerek, bir önceki yıla göre 414 bin hanelik bir azalma yaşanmıştır.
Sosyal Yardımlarda Büyüme Var
Belediyeler ve diğer kamu kurumları tarafından 2023 yılında toplam 305,9 milyar lira değerinde sosyal yardım gerçekleştirildi. 2024 yılı için tahmin edilen sosyal yardımlar ise, bir önceki yıla göre %61 oranında artarak 491,7 milyar lira olmuştur. Bununla birlikte, toplam sosyal yardımların gayri safi yurtiçi hasılaya (GSY) oranı, son beş yılın en düşük seviyesine inmiştir. 2019 yılında %1,24 olan oran, 2024 yılında %1,11 olarak gerçekleşmiştir.
Sosyal Yardımların Dağılımı
2023 yılında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu ile genel bütçeden yapılan sosyal yardımlar, 192,6 milyar lira iken, 2024 yılında %43 oranında artarak 275,3 milyar lira olmuştur. Sosyal yardımların bir kısmı düzenli, bir kısmı ise geçici yardımlar şeklinde sunulmaktadır. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, geçmiş yıllardaki faaliyet raporlarında düzenli ve geçici yardımların hangi hanelere yapıldığına dair verileri kamuoyuna duyuruyordu. Ancak, 2022 yılından itibaren bu ayrıntıların paylaşımına son verilmiştir.
Yaşlı ve Engelli Aylıkları Artıyor
2019 yılından beri 65 yaş aylığı ve engelli maaşı alanların sayısı 1,5 milyon civarında seyretmektedir. 2023 yılında bu ödemelerin toplam tutarı 36 milyar lira iken, 2024 yılında %74 oranında artarak 62,7 milyar lira olmuştur.
GSS Prim Destekleri
Kanuna göre, sigortalı bir işte çalışmayan ve bakmakla yükümlü olunan durumdaki bireyler zorunlu genel sağlık sigortası (GSS) kapsamında değerlendirilmektedir. Hane içinde kişi başına geliri asgari ücretin üçte birinden az olanların GSS primleri devlet tarafından karşılanmaktadır. 2024 yılında, devlet bu kişilerin GSS prim karşılığı olarak bütçeden 105,6 milyar lira aktarmıştır.
Elektrik ve Doğalgaz Desteği
Düzenli sosyal yardım alan hanelere, 2024 yılında 4 milyon 88 bin haneye toplam 8,96 milyar lira elektrik desteği verilmiştir. Ayrıca, yoksul ailelere ekim-mayıs aylarında yıllık 1500 TL ile 3.500 TL arasında doğalgaz desteği sağlanmıştır. Bu kapsamında 2024 yılında 702 bin hane 1,4 milyar lira doğalgaz desteğinden yararlanmıştır.
Aile Destek Programı
Aşırı yoksulluk sınırının altında kalan vatandaşlara yönelik Türkiye Aile Destek Programı kapsamında, 2024 yılında 3,6 milyon haneye toplam 46,48 milyar TL ödeme yapılmıştır. Bu program, yoksul dul kadınlara ve asker ailelerine de düzenli yardımlar sağlamaktadır.
Sonuç olarak, sosyal yardım alan hanelerin sayısında yaşanan düşüş, hükümetin sosyal yardım politikalarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini göstermektedir. Bu bağlamda, sosyal yardımların etkili bir şekilde dağıtılması ve ihtiyaç sahiplerine ulaşması büyük önem taşımaktadır.
