EY Türkiye, İstanbul’un taksi ekosisteminin dönüşümüne dair gerçekleştirdiği “İstanbul Taksi Ekosisteminin Dönüşümü” başlıklı araştırmanın sonuçlarını paylaştı. Araştırma, mevcut durum, ihtiyaçlar ve gelecekteki dönüşüm fırsatlarını incelemek amacıyla arz, talep, mevzuat ve yönetişim alanlarını kapsayan üç ana başlık altında toplandı. Talep analizi için vatandaşlar ve turistlerle yapılan yolcu deneyimi anketleri ile arz analizi için taksi hizmet sağlayıcılarıyla anket çalışmaları gerçekleştirildi. Bu çalışmalar, daha önce İstanbul için yapılmış olan araştırma bulguları, akademik görüşler ve mevcut mevzuat incelemeleriyle desteklendi.
Analizlerin sonucunda, taksi sayısı ve filo yönetimi, taksi ekosistemi, yönetişim ve dijitalleşme olmak üzere dönüşüm için dört iyileştirme alanı belirlendi. Ayrıca, 9 temel ve 4 yatay politika önerisi geliştirildi.
Bu araştırmaya göre; İstanbul’da 20.311 araç ve 40.622 sürücü ile bir taksi sistemi mevcut. Şehir, araç başına günde 36 yolculuk gerçekleştirmekte ve yıllık 47,8 milyar TL gelir elde edilmektedir. İstanbul’un taksi plakalarının bir yatırım aracı haline geldiği de vurgulanıyor; plaka sahipleri yüksek kiralar üzerinden gelir elde ederken, sürücülere kalan pay ise yalnızca %13. Kiracı ve galeri sahipleri %11, plaka sahipleri ise %32’lik bir pay alıyor.
Son 30 yılda İstanbul’un nüfusu iki katına, turist sayısı ise 10 katına çıkarken, taksi sayısındaki artış yalnızca %17 ile sınırlı kaldı. Bu durum, İstanbul’un taksi arzının talebin gerisinde kaldığını gösteriyor. Şehirde 1.000 kişiye düşen taksi sayısı 1,3 iken, bu rakam küresel şehirlerde ortalama 9,7 olarak belirlendi. EY araştırmasına göre, İstanbulluların %86’sı taksi bulmakta zorluk çektiğini belirtirken, %33’ü ise sürekli olarak bu sıkıntıyı yaşadığını ifade ediyor. Bu yetersizlik, korsan taksi kullanımının artmasına da yol açıyor; anket sonuçlarına göre, vatandaşların %51’i korsan taksilerin daha uygun fiyatlı olduğunu düşünüyor.
Yolcu – Sürücü Güven Eksikliği
Araştırmaya göre, turistlerin %50’den fazlası yüksek ücret talepleri, uzun rotalar ve yabancı dil bilen sürücü eksikliği gibi konularda şikayetçi. İstanbullular ise sürücülerin kaba davranışları (%64) ve kısa mesafe yolcularını almamaları (%54) gibi sorunlarla karşılaşıyor. Ayrıca, her 10 yolcudan 4’ü (%42) taksi yolculuğu sırasında kendini güvende hissetmiyor. Araçların %80’den fazlasının eski veya bakımsız olduğu, temizlik ve klima gibi eksikliklerin bulunduğu da gözlemleniyor.
İstanbul’daki toplu taşımada yaşanan sorunlar tamamen çözülse bile, anket katılımcılarının %40’ından fazlası taksi kullanmaya devam edeceğini ifade ediyor. Bu durum, toplu taşıma ve taksi hizmetlerinin birbirini tamamlayan hizmetler olarak algılandığını gösteriyor.
Dijitalleşmenin Önemi
Araştırmaya göre, sürücülerin %30’u taksi çağırma uygulamalarını kullanmakta ve yolculuklarının %55’ini bu dijital platformlar üzerinden gerçekleştirmekte. İstanbul’daki taksi sürücülerinin %87’si trafik durumu ve güzergah bilgisi için uygulamaları tercih ediyor. Ancak, yolcular ve sürücüler arasındaki ücret ve güzergah anlaşmazlıkları genel bir sorun olarak devam ediyor; uygulamanın yolculara tek bir ücret sunması ve yüksek komisyonlar bu anlaşmazlıkların temel nedenleri arasında yer alıyor.
İstanbul’un taksi ekosisteminin, 2027, 2030 ve 2035 yılları hedef alınarak daha organize, profesyonel ve dijitalleşmiş bir yapıya kavuşturulması amaçlanıyor. EY araştırması, mevcut zorlukları ele alarak 9 temel ve 4 yatay politika ile 42 eylem tasarladı. Dönüşümü başlatmak için bu eylemlerden 5’inin 2025’te hayata geçirilmesi planlanıyor. Tamamlandığında, yıllık ortalama 700 milyon ABD doları ek vergi geliri, %1,3 oranında İstanbul’un GSYİH’sında artış, 9.500 yıllık ortalama iş gücü artışı ve sürücü kazançlarında %23 günlük ortalama artış bekleniyor.
Taksi ekosisteminin dönüşümünde öncelikli olarak hayata geçirilmesi önerilen 5 temel eylem:
Teknolojinin Yükselişi
EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Şirket Ortağı, Telekomünikasyon, Medya ve Teknoloji Sektör Lideri Emre Beşli, bu konuyla ilgili olarak şu ifadeleri kullandı: “Türkiye ekonomisinin merkezi olan İstanbul, hem ticari hem de turizm açısından önemli bir çekim noktası. Nüfus artışı ve kentsel gelişimle birlikte, İstanbul’un taksi ekosistemi, şehirde artan ulaşım taleplerini karşılamak için dönüşüm gerektiren kritik bir konu haline gelmiştir. Akıllı telefonlar, dijital ödemeler ve taksi çağırma uygulamalarının yükselişi, sektörü dönüştürmek için önemli fırsatlar sunmakta. Bu dönüşüm, sadece ulaşım hizmetlerini iyileştirmekle kalmayıp, aynı zamanda ekonomik ve sosyal açıdan da önemli faydalar sağlayacağı potansiyeline sahiptir. İncelediğimiz uluslararası örnekler, her şehre uyan tek bir çözüm olmadığını gösteriyor; ancak kritik başarı faktörü, sektördeki dijitalleşme ve bunun kamu sektörü tarafından proaktif bir şekilde yönetilmesidir. Dolayısıyla, İstanbul’un mevcut taksi sistemini dönüştürmesi artık bir zorunluluk haline gelmiştir.”
