Uygurlar, Orta Asya’dan başlayarak Çin’in batısına kadar uzanan bir coğrafyada varlık göstermiş olan Türk boylarından biridir. Tarih boyunca birçok uygarlıkla etkileşimde bulunarak kendilerine özgü bir devlet yapısı ve kültür geliştirmişlerdir. 8. yüzyılda sahneye çıkarak, 744 yılında Göktürklerin zayıflamasıyla birlikte Uygur Kağanlığını kurarak bağımsız bir devlet haline gelmişlerdir. Hem yerleşik hem de göçebe yaşam tarzını benimseyen Uygur Kağanlığı, Çin ve Türk kültürleri arasında önemli bir köprü işlevi görmüştür. Budizmi kabul eden ilk Türk topluluklarından biri olan Uygurlar, bu dinin öğretilerini Orta Asya’ya yaymışlardır. Uygurların kurucusu olan Bilge Kağan’ın kardeşi Kutluk Bilge Kağan’dır. Tarihsel olarak güçlü bir devlet yapısına sahip olan Uygurlar, Orta Asya’da geniş topraklara hükmetmiştir. Peki, Uygurlar ne zaman kuruldu? İşte Uygurların kurucusu ve özellikleri…
UYGURLAR KİMDİR?
Uygurlar, Türk kökenli bir halk olarak Orta Asya’da birçok önemli devletin kuruluşuna öncülük etmiştir. Özellikle 8. yüzyıldan sonra Orta Asya’nın batısında etkinlik göstermiş ve burada kendi devletlerini kurmuşlardır. Güçlü ticaret ve kültürel etki ile geniş bir coğrafyaya yayılmışlardır. Uygurların en bilinen yerleşim yerleri, günümüz Çin’inin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ne yakın büyük şehirlerdir.
UYGURLAR TÜRK MÜ?
Evet, Uygurlar Türk boyları arasındadır. Türk kökenli olan Uygurlar, Orta Asya’nın eski Türk devletlerinden Göktürk İmparatorluğu’nun çöküşünün ardından bağımsız devletlerini kurmuşlardır. Göktürklerle dilsel ve kültürel bağları olan Uygurlar, Türk milletinin tarihi gelişimine önemli katkılarda bulunmuşlardır. Ayrıca, Uygurların geleneklerinde ve dillerinde Türk halklarının izleri gözlemlenmektedir. Zamanla Orta Asya’da pek çok farklı kavimle etkileşime girerek kendi kimliklerini oluşturmuşlardır.
UYGURLARIN KURUCUSU KİMDİR?
Uygurların kurucusu, Uygur Kağanlığının ilk hükümdarı olan Kutluk Bilge Köl Kağan‘dır. 8. yüzyıl başlarında Orta Asya’daki güç boşluğundan faydalanarak Uygurları bir araya toplayan Kutluk Bilge Köl Kağan, güçlü bir devlet kurmayı başarmıştır. 744 yılında kurulan Uygur Kağanlığı, zamanla Orta Asya’nın önemli güçlerinden biri haline gelmiştir. Uygur halkını bir arada tutan Kutluk Bilge Köl Kağan, kültürel ve askeri alanda önemli gelişmelere zemin hazırlamıştır.
UYGURLARIN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Tarihsel açıdan zengin bir toplum yapısına sahip olan Uygurlar, güçlü bir mirasa sahiptir. Orta Asya’nın eski uygarlıkları arasında yer alan Uygurlar; sanatları, yazı sistemleri ve dini inançları ile dikkat çekmektedir. Maniheizm, Budizm ve Hristiyanlık gibi farklı dini inançlara ev sahipliği yapan Uygurların sanatında bu dinlerin etkileri hissedilmektedir. Ayrıca, kendi yazı sistemlerini geliştiren Uygurlar, Uygur alfabesini kullanmışlardır. İpek yolunun önemli bir geçiş noktası olan Uygurlar, ticaret aracılığıyla büyük bir zenginlik elde etmiştir.
Tarım ve hayvancılık ile uğraşan Uygurlar, birçok zanaat dalında da gelişim göstermiştir. Uygur sanatı; minyatürler, el yazmaları ve taş heykeller ile öne çıkmıştır. Devlet yönetimi alanında dikkat çeken Uygurlar, oldukça gelişmiş bir sistem uygulamışlardır.
UYGURLAR SINIRLARI NEREDE?
Orta Asya’nın büyük bir kısmında hüküm süren Uygur Kağanlığı’nın başkenti, günümüzde Moğolistan sınırları içinde yer alan Karabalasagun şehri olarak kabul edilmektedir. Uygurlar, bu bölgede güçlü bir devlet kurmuş, Batı’daki Türk halkları ve Çin ile ilişkilerini geliştirmiştir. 8. yüzyılda Çin’in Tang İmparatorluğu ile ittifak yapan Uygur Kağanlığı, Sincan bölgesinde geniş topraklara sahip olmuştur. Batı’daki Türk boyları ile ittifaklar kurarak daha geniş bir coğrafyada etkin olan Uygurlar, sınırlarını ticaret, tarım ve askeri stratejilere göre şekillendirmişlerdir.
UYGUR KAĞANLIĞI NE ZAMAN KURULDU?
Uygur Kağanlığının temelleri milattan önce 3. yüzyıla kadar uzanmakla birlikte, Uygurların tam bağımsız bir devlet olarak varlık gösterdiği yıl 744’tür. Bu yıl, Kutluk Bilge Köl Kağan’ın liderliğinde Orta Asya’da kurulan Uygur Kağanlığı’nın, Çin’in Tang İmparatorluğu ile yakın ilişkiler kurduğu ve bağımsızlık mücadelesi vererek daha geniş topraklara sahip olduğu bir dönüm noktasıdır. Uygur Kağanlığı, 840 yılında Karluklar tarafından yıkılmıştır. Kağanlığın yıkılmasının ardından, Uygurların bir kısmı Sincan bölgesine yerleşerek burada Uygur Emirlikleri kurarak varlıklarını sürdürmüştür. Uygur Kağanlığı’nın tarih sahnesindeki en kritik anlarından biri, Budizm dininin kabulü ve bu dinin etkisiyle kültürel gelişimlerinin zirveye ulaşmasıdır.
