Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Kıdemli Ekonomist Aslıhan Atabek Demirhan, uzman yardımcısı Muhammed Bahça ve Yardımcı Ekonomist Simin Bayraktar tarafından hazırlanan “Ramazan Ayı ve Gıda Enflasyonu” başlıklı analizini, Bankanın blog sayfası Merkez’in Güncesi‘nde yayımladı.
Analizde, 2025 yılında ramazanın şubat ve mart aylarında işlenmemiş gıda enflasyonunun sırasıyla 1,16 ve 3,53 puan, gıda ve alkolsüz içecekler enflasyonunun ise 0,75 ve 1,09 puan yukarı yönlü etki yarattığı vurgulandı.
2003-2024 yılları arasındaki aylık enflasyon verilerini kullanarak yapılan bu çalışmada, ramazan ayının gıda enflasyonu üzerindeki farklı etkileri detaylı bir şekilde ele alındı.
Analiz, gıda ve alkolsüz içecekler genelinin yanı sıra işlenmemiş gıda aylık enflasyonu üzerinde ramazanın hem eş zamanlı hem de öncü ve gecikmeli etkilerinin bulunduğunu, ancak işlenmiş gıda aylık enflasyonu üzerinde anlamlı bir etkinin gözlemlenmediğini ortaya koydu.
Bulgular, önceki çalışmalar ve saha gözlemleriyle uyumlu bir şekilde, ramazan ayının gıda ve alkolsüz içecek fiyatları üzerindeki baskının öncelikle işlenmemiş gıda ürünlerinden kaynaklandığını göstermektedir. Analizde yer alan ifadelere göre:
“Ramazanın işlenmemiş gıda fiyatları üzerindeki etkisini daha ayrıntılı incelemek amacıyla, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Ürünleri Fiyat İzleme Sistemi (TÜFİS) verilerini kullanıyoruz. Gıda perakende sektöründe önemli bir paya sahip olan zincir marketler ile yerel marketlere ait günlük fiyat verileri içeren TÜFİS, her ürün için özel kimlik kodları ile fiyatların ürün ve market seviyesinde takibine olanak tanıyor.”
Analiz ayrıca, mikro düzey fiyat verilerinin, seçilmiş işlenmemiş gıda ürünleri fiyat dinamiklerinde ramazan ayına özgü farklılaşmalara işaret ettiğini de ortaya koydu.
Raporda, kırmızı et ve tavuk eti fiyatlarında ramazan öncesinde başlayan artış eğiliminin ramazan boyunca devam ettiği, sonrasında ise daha ılımlı bir seyir izlediği belirtildi. Bakliyat fiyatlarının da ay içerisinde yükseldiği, ancak öncesi ve sonrası dönemlerde görece yatay kaldığı ifade edildi.
Yumurta fiyatları açısından ise ramazan ayı itibarıyla bir artış gözlemlenirken, sonrasında düşüş yaşandığı, incelenen tüm ürünlerde bu aya bağlı fiyat artışlarının kalıcı olma eğiliminde olduğu vurgulandı.
“Yapılan modelleme ve yüksek frekanslı veri analizi, gıda ve alkolsüz içecekler ile işlenmemiş gıda fiyatlarında ramazan ayının etkili olduğunu göstermektedir. Hesaplamalar, 2025 yılında ramazan ayının şubat ve mart aylarında işlenmemiş gıda enflasyonunda sırasıyla 1,16 ve 3,53 puan, gıda ve alkolsüz içecekler enflasyonunda ise 0,75 ve 1,09 puan yukarı yönlü etki yarattığını ortaya koyuyor. Bu bağlamda, 2025 yılında ramazan ayının manşet enflasyona gıda kaynaklı doğrudan etkisinin yaklaşık 0,5 puan olduğunu hesaplıyoruz.”
Güncel ve detaylı analiz bulguları, ramazan döneminde gıda fiyatları üzerinde, özellikle işlenmemiş gıda kaynaklı, yukarı yönlü bir baskı olduğuna dikkat çekmektedir. Bu çerçevede, 2025 yılı mart ayında gıda fiyatlarında gözlenen yüksek oranlı artışlarda ramazan ayının etkisinin de önemli olduğu vurgulanmıştır.
