İş Kanunu gereğince, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işçinin çalıştırılıp çalıştırılmayacağı, toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmesi ile belirlenir. Eğer sözleşmelerde bu konuda bir madde yoksa, işçinin bayram günlerinde çalışabilmesi için yazılı onayının alınması şarttır.
Bayramda Çalışan İşçilerin Durumu
Bayram döneminde pek çok işyeri kapalı olmasına rağmen, sağlık, güvenlik, turizm ve basın gibi bazı sektörlerde çalışanlar için hizmetler devam etmektedir. Kanun, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılan işçiye bir günlük ücret ödenmesini öngörmektedir. Yargıtay’ın içtihatlarına göre, bayram gününde işçi, bir saat bile çalışsa, tam gün ücret alması gerekmektedir. Eğer bayram gününde yapılan çalışma süresi 7,5 saati aşarsa, aşan kısım için ayrıca fazla çalışma ücreti ödenmelidir.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı tatilleri arife günü başlamaktadır. Cumhuriyet Bayramı 1,5 gün, Ramazan Bayramı 3,5 gün, Kurban Bayramı ise 4,5 gün tatil olarak kabul edilmektedir. Bu tatil günlerinde arife günü, saat 13.00’te başlamaktadır.
Yargıtay’a göre, bayram tatilinde bir saat dahi çalışan işçi, tam gün çalışmaya hak kazansa da, arife günü saat 13.00’ten sonra çalışan işçiye, normal ücretine ek olarak yarım günlük ücret ödenmelidir.
İlave Ücret Hesaplama
Bayram tatilinde çalışan işçiye ödenecek ilave ücret nasıl hesaplanır? Örneğin, işçinin brüt ücreti 30.000 lira olsun. Bu durumda, işçinin günlük ücreti 1000 TL’dir. Eğer işçi arife gününde ve Ramazan Bayramı’nın birinci ve ikinci günlerinde çalışırsa, toplamda 2.500 TL ilave ücretle birlikte mart ayında toplam 33.500 TL brüt ücret alır.
Hafta Tatili ve Bayram Çakışması
İş Kanunu, işçiye yedi günlük zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat hafta tatili verilmesini zorunlu kılar. Hafta tatilinde çalışan işçiye, normal ücretinin yüzde 50 zamlı ödenmesi gerekmektedir. Bu durumda, hafta tatilinde tam gün çalışan işçiye, normal ücreti dışında 1,5 yevmiye tutarında ücret ödenmelidir. Hafta tatilinde sadece bir saat çalışılmışsa, o saatlik çalışma için ücreti yüzde 50 zamlı olarak ödenir.
Bayram günündeki çalışma ile hafta tatili çakıştığında, en yüksek ödemeye imkan veren ilave ücret ödenir. Eğer işçi, bayram gününde tam gün (7,5 saat) çalışırsa, hafta tatili çalışması kapsamında 1,5 günlük ücrete hak kazanır. Ancak, bayram gününde 1-2 saat çalışmışsa, bu durumda yalnızca bayram tatilinde çalışanlara ödenen 1 günlük ilave ücrete hak kazanır.
Hafta tatili ile bayram çalışmasının çakışıp çakışmadığı, parmak hesabı ile belirlenir. Örneğin, geçen hafta pazar günü hafta tatili yapan işçi, pazartesi gününden itibaren aralıksız çalıştıysa, bayramın birinci günü olan pazar o işçi için hafta tatilidir.
Yukarıdaki örneğe göre, bayram çalışması hafta tatili ile çakışan ve tam gün çalışan işçiye, o gün için 1000 TL yerine 1.500 TL ilave ücret ödenmesi gerekir. Eğer bayram çalışması yalnızca 1 saat sürerse, bu durumda 1000 TL ilave ücret tahsil edilir.
Bayramda Çalışan İşçiye Ücret Yerine İzin Verilebilir Mi?
Kanun, hafta tatilinde çalışan veya fazla çalışma yapan işçiye, fazla çalışma ücreti yerine serbest zaman kullandırılmasına izin vermektedir. Örneğin, işveren hafta tatilinde tam gün çalışan işçiye ücret yerine 1,5 günlük izin verebilir. Ancak, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılan işçilere ücret yerine serbest zaman kullandırılması yasaktır. Bu dönemde çalıştırılan işçilere mutlaka ilave ücret ödenmesi gerekmektedir.
Yılda 15,5 Gün Bayram ve Genel Tatil
Kanuna göre, 29 Ekim “ulusal bayram”, diğer resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı, 1 Mayıs ve 15 Temmuz ise “genel tatil günü” olarak kabul edilmektedir. Bayram ve genel tatil süreleri ise şu şekildedir:
- 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı: 1.5 gün
- 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı: 1 gün
- 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı: 1 gün
- 30 Ağustos Zafer Bayramı: 1 gün
- Ramazan Bayramı: 3.5 gün
- Kurban Bayramı: 4.5 gün
- Yılbaşı tatili: 1 gün
- 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü: 1 gün
- 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü: 1 gün
