ABD Başkanı Donald Trump ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskiy arasında Beyaz Saray’da yaşanan tartışmanın ardından yaşanan gerilim, Suudi Arabistan’da düzenlenen heyetler zirvesi ile yeniden onarıldı.
Cidde Zirvesi’nde Ukrayna tarafı, ‘tarihi’ bir gelişme olarak nitelendirilen 30 günlük acil ateşkes planı üzerinde mutabakata vardı.
ABD heyeti, Rusya’nın bu ateşkesi kabul etmesi için Moskova’ya gitme kararı aldı. Trump, Putin‘in bu taslağı kabul edeceğine inandığını belirtti. Ayrıca, Zelenskiy’nin Beyaz Saray’a yeni bir ziyarete açık olduğunu da sözlerine ekledi.
Ateşkesin Ayrıntıları
Anlaşmanın detayları henüz netleşmese de, bilinen unsurlar şunlardır:
– Kapsamlı, bir ay sürecek bir ateşkes
Cidde Zirvesi’nin ardından yapılan ortak açıklamanın en dikkat çekici noktası, Ukrayna’nın ‘derhal, uzatılabilecek 30 günlük geçici bir ateşkesi yürürlüğe koymaya’ istekli olduğudur. Bu, Kiev’in daha önce önerdiği ve kara savaşının devam etmesi ihtimalini açık bırakan ilk hava ve deniz ateşkesinden daha ileri bir adım olarak değerlendiriliyor.
– Ukrayna’ya ABD askeri yardımının yeniden başlaması
Görüşmeler, Trump ile Zelenskiy arasındaki tartışmanın ardından, Rusya ve Ukrayna’dan ziyade ABD ile Ukrayna arasındaki ilişkiyi onarmaya odaklandı. Bu durum, Beyaz Saray’ın mühimmat sevkiyatını askıya almasına yol açmıştı. Ancak, ortak açıklamada Washington’un ‘istihbarat paylaşımındaki duraklamayı derhal kaldıracağı ve Ukrayna’ya güvenlik yardımını yeniden başlatacağı’ vurgulandı.
Polonya Başbakanı Tusk, ABD’nin Ukrayna’ya silah sevkiyatına yeniden başladığını duyurdu ve Starlink uydularının da Ukrayna için tekrar aktive edildiğini açıkladı.
– Güvenlik garantisi eksikliği
Zelenskiy’nin temel talebi, ABD’nin kendisine güvenlik garantileri sağlamasıydı. Ancak, ortak açıklamada ‘güvenlik garantileri’ ifadesinin yer almaması dikkat çekti. Fransa Cumhurbaşkanı Macron, ilerlemeyi olumlu karşıladı ancak Kiev’in ‘sağlam’ güvenlik garantilerine ihtiyaç duyduğunu belirtti. Zelenskiy ise güvenlik garantilerinin daha sonra kararlaştırılacağını ifade etti.
– Trump’ın beklediği maden anlaşması şartı metinde yok
Trump, Zelenskiy’i Ukrayna’nın maden zenginliklerinin satışından elde edilecek gelirden ABD’ye yüzde 50 pay verilmesi için baskı yapıyordu. Ancak, Cidde Zirvesi’nin ardından bu şartın ateşkes taslağında yer almadığı belirtildi.
– Mahkum takasları
Ortak açıklama, ateşkesin savaş esirlerinin takasını, sivil tutukluların serbest bırakılmasını ve zorla Rusya’ya götürülen Ukraynalı çocukların iadesini içereceğini belirtti. Ancak, Oval Ofis’teki tartışmada Zelenskiy’in, Putin’in 2019 yılında imzaladığı ateşkes anlaşmasındaki ‘mahkum takası’ şartına uymadığına dikkat çekti.
Top Rusya’da
Zelenskiy, barış arayışında kararlı olduklarını, ancak Rusya’yı aynı şekilde ikna etmenin ABD’ye bağlı olduğunu dile getirdi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, topun artık Rusya’da olduğunu belirtti.
Putin, geçici bir ateşkes yapma kararı vermek zorunda kalacak. Uzmanlar, Zelenskiy’nin ateşkesi ciddi şekilde istediğini ve Rusya’nın bu durumda Trump ile ilişkilerini bozma riskini göze almayacağını belirtiyor.
Putin’den ‘Üniformalı’ Mesaj
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ateşkes görüşmeleri sürerken askeri üniforma giyerek, Ukrayna ordusunun kontrolündeki Kursk bölgesinde bir komuta merkezini ziyaret etti. Putin, bölgedeki Ukrayna askeri birliklerinin en kısa sürede yenilmesi gerektiğini vurguladı ve ‘Kursk bölgesi tamamen kurtarılmalı’ dedi. Bu durum, Putin’in müzakere masasında daha güçlü bir konum elde etme çabası olarak yorumlanıyor.
