ABD’nin Virginia eyaletindeki Alexandria Federal Mahkemesi’nde görevli Hakim Leonie Brinkema, Alphabet’in sahibi olduğu Google’ın çevrimiçi reklam teknolojisi pazarlarında yasa dışı tekel oluşturduğuna hükmetti. 17 Nisan 2025 Perşembe günü açıklanan bu karar, Google’ın yayıncı reklam sunucuları ve reklam borsaları pazarındaki hakimiyetini kötüye kullandığını ortaya koyuyor. Bu durum, Google’ın daha önce de benzer bir yasa dışı tekel suçlamasıyla karşı karşıya kalması anlamına geliyor ve ABD Adalet Bakanlığı için önemli bir zafer teşkil ediyor. Kararın, Google’ın iş modelinde köklü değişiklikler gerektirebileceği belirtiliyor.
GOOGLE’IN REKLAM TEKNOLOJİSİ HAKİMİYETİNE DARBE
Hakim Brinkema’nın verdiği karar, Google’ın yayıncı reklam sunucuları ve reklam borsaları pazarında “bilinçli olarak tekel gücünü elde ettiği ve sürdürdüğü” ifadesiyle destekleniyor. Yayıncı reklam sunucuları, web sitelerinin dijital reklam envanterlerini yönetmek için kullandığı platformlar iken, reklam borsaları alıcılar ile satıcılar arasında köprü görevi görüyor. Bu teknolojiler, haber yayıncıları ve diğer çevrimiçi içerik sağlayıcıları için kritik öneme sahip. Brinkema, bu sistemlerin internetin “can damarı” olduğunu vurgulayarak, Google’ın rekabeti engelleyici uygulamalarının rakiplerin şansını elinden aldığını, yayıncılara zarar verdiğini ve tüketicilerin açık webdeki bilgiye erişimini olumsuz etkilediğini belirtti.
Bu, Google’ın karşılaştığı ikinci yasa dışı tekel davası. Önceki dava, çevrimiçi arama motoru pazarındaki hakimiyetine dayanıyordu. Ancak Adalet Bakanlığı, Google’ın reklam veren ağlarında tekel kurduğuna dair ayrı bir iddiayı ispatlayamamıştı.
SIRADA NE VAR: PARÇALAMA MI GELİYOR?
Bu karar, Google’ın rekabeti yeniden sağlamak için atması gereken adımları belirleyecek ayrı bir duruşmanın kapısını aralıyor. Adalet Bakanlığı, Google’ın reklam sunucusu ve borsasını içeren Google Ad Manager’ı satmasını talep ediyor. Reuters’ın Eylül 2024’te bildirdiğine göre, Google daha önce Avrupa’daki antitröst düzenleyicilerini yatıştırmak amacıyla reklam borsasını satmayı düşünmüştü. Henüz planlanmayan bu duruşma, Google’ın iş yapısını köklü bir şekilde değiştirebilecek yaptırımlara yol açabilir.
ABD Başsavcısı Pamela Bondi, kararı “dijital kamusal alanda Google’ın tekelleşmesini durdurma mücadelesinde tarihi bir zafer” olarak tanımladı. Bondi, “Adalet Bakanlığı, teknoloji şirketlerinin ifade özgürlüğü ve serbest piyasalar üzerindeki tecavüzlerine karşı Amerikan halkını korumak için cesur yasal adımlar atmaya devam edecek” dedi. Google ise karara itiraz edeceğini açıkladı. Şirketin düzenleyici işlerden sorumlu başkan yardımcısı Lee-Anne Mulholland, Google’ın yayıncı araçlarının “basit, uygun fiyatlı ve etkili” olduğunu savunarak, yayıncıların bu araçları gönüllü olarak tercih ettiğini belirtti. Bu gelişmelerin ardından Google hisseleri %1,4 değer kaybetti; ancak uzmanlar şirketin finansal kaybının sınırlı olacağını öngörüyor.
BÜYÜK TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİ İÇİN DÖNÜM NOKTASI
Running Point Capital’in baş yatırım sorumlusu Michael Ashley Schulman, kararı Google ve teknoloji sektörü için “büyük bir dönüm noktası” olarak değerlendirdi. Schulman, ABD mahkemelerinin antitröst davalarında “agresif yapısal çözümler” uygulamaya istekli olduğunu ifade etti. Bu durum, Amazon ve Meta gibi entegre ekosistemlere sahip diğer teknoloji devleri için düzenleyici riskleri artırabilir. Meta, sosyal ağlardaki tekel suçlamasıyla Federal Ticaret Komisyonu’nun açtığı davada yargılanırken, Amazon çevrimiçi perakende pazarındaki hakimiyeti, Apple ise akıllı telefon pazarındaki tekel iddialarıyla karşı karşıya kalıyor.
Minnesota Senatörü Amy Klobuchar, kararı “tüketiciler, küçük işletmeler ve içerik oluşturucular için büyük bir zafer” olarak değerlendirerek, dijital pazarlarda daha fazla yenilik ve düşük fiyatlar getireceğini savundu.
GOOGLE’IN TARTIŞMALI TAKTİKLERİ
2024’te üç hafta süren duruşmalarda, Adalet Bakanlığı ve bir grup eyalet, Google’ın klasik tekel oluşturma taktikleri kullandığını iddia etti. Bunlar arasında rakipleri satın alarak ortadan kaldırma, müşterileri kendi ürünlerini kullanmaya zorlama ve çevrimiçi reklam pazarındaki işlemleri kontrol etme gibi uygulamalar yer alıyordu. Brinkema, Google’ın reklam borsasını reklam sunucusuna bağlayarak ve yayıncıların çıkarlarına aykırı politikalar uygulayarak yasa dışı davranışlar sergilediğini doğruladı. Ancak, Google’ın satın almalarının yasa dışı olduğuna dair iddiaları reddetti.
İKİ PARTİLİ ANTİTRÖST BASKISI
Dava, antitröst yaptırımlarının iki partili desteğini ortaya koyuyor. Google’a yönelik davalar, hem Demokrat hem de Cumhuriyetçi yönetimler döneminde, özellikle Donald Trump’ın ilk ve ikinci başkanlık dönemlerinde devam etti. Google, önümüzdeki hafta Washington’da başka bir mahkemede, Adalet Bakanlığı’nın Chrome tarayıcısını satması ve arama motoru hakimiyetini sona erdirmesi talebiyle yargılanacak. Google, itirazlar ve olası satışlarla karşı karşıya kalırken, bu karar, büyük teknoloji şirketlerinin kontrolsüz hakimiyet döneminin sonuna işaret edebilir.
