Türk Toraks Derneği'nin Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kriterleri doğrultusunda havadaki zararlı maddelerle ilgili yaptığı araştırmaya göre, 2020-2022 yılları arasında Türkiye'de temiz havası olan şehir yok denecek kadar azdı. Bulgular ayrıca son üç yılda hava kirliliğinden kaynaklanan ölümlerin, Kovid-19'un neden olduğu ölümleri aştığını gösterdi.
Araştırmayı yürüten ekipten göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Merve Erçelik ve Dr. Sabri Serhan Olcay, genç yaşta artan kalp krizi vakalarının aşılardan ziyade hava kirliliğinin yarattığı hasardan kaynaklandığına inanıldığını kaydetti.
Türk Toraks Derneği'nin (TTS) uluslararası katılımla KKTC'de gerçekleştirilen 27. yıllık kongresinde, sağlığın en büyük düşmanı havaya dikkat çekmek amacıyla ana tema "İklimin Sesi Ol, Dünya için Nefes Alın" olarak belirlendi. kirlilik ve iklim değişikliği.
Türkiye'den ve dünyadan 1.200'e yakın uzmanın katıldığı kongrede dikkat çeken sunumlardan biri de TTS Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu'nun Türkiye'deki hava kirliliği araştırmasından elde edilen veriler oldu.
Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı'ndan Erçelik ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı'ndan Olcay, hava kirliliğinin en önemli çevre ve halk sağlığı sorunlarından biri olduğunu vurguladı.
Olcay, havadaki ince kirletici parçacıkların yalnızca 2022 yılında 30 yaş üstü bireylerde 87 binden fazla ölüme yol açtığını, bunların 40 bininin kalp-damar hastalıklarından, 18 bininin ise solunum yolu hastalıklarından kaynaklandığını kaydetti.
Her iki uzman da bu etkiler dikkate alındığında görünmez salgının halen devam ettiğini vurguladı.
Erçelik, nitrojen oksitler, kükürt dioksit ve ozon gibi bileşiklerin de aralarında bulunduğu havadaki partikül maddelerin (PM) tehlikelerini ele aldı. Partikül madde havada asılı duran katı veya aerosol partiküller olarak tanımlanır; PM 10 ve PM 2,5 çaplarını mikrometre cinsinden temsil eder.
PM 10 üst solunum yollarını ve akciğerleri etkilerken, PM 2.5 daha derin akciğer dokularına nüfuz edebilir ve hatta kan dolaşımına bile ulaşabilir. Hava kirliliği verilerini Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kriterlerine göre değerlendiren Erçelik, PM 10 için 15 mikrogram/metreküp ve PM 2,5 için 5 mikrogram/metreküp'ü aşan PM seviyelerinin halk sağlığına zararlı olarak değerlendirildiğini vurguladı.
Erçelik, araştırmalarında 51 ilde PM 2,5 ölçümü tespit ettiklerini vurguladı.
"Ölçülen her ilde değerler DSÖ sınırını aştı. PM 10 ölçümleri ise üç büyük şehir dahil tüm illerde DSÖ sınırını aştı" dedi.
Her il kirlilik soluyor
Bu şehirlerde PM 10 kirlilik seviyeleri WHO limitlerini dört kata kadar aştı. Ölçülen PM 10 ve PM 2,5 değerlerinin her ikisi de WHO'nun sınır değerlerinin üzerindeydi. Bu da ülkemizde her ilin kirli hava soluduğu anlamına geliyor.
Özellikle Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde Muş, Iğdır ve Hakkari gibi iller ülke genelinde en yüksek değerlere sahiptir. Bunun kısmen bu illerin coğrafi yapısından kaynaklandığını düşünüyoruz.
3 yılda 188 bin can kaybı
Erçelik, "DSÖ'nün AirQ Plus adında bir programı var. Bu programda ülkemizdeki şehirlerin hava kirliliği seviyelerini, illerimizin yüzölçümlerini ve istatistik kurumundan elde edilen 30 yaş üstü bireylerin ölümlerini giriyoruz." dedi.
"Ancak bu ölümlerin kaza, yaralanma ve diğer nedenlerini hariç tutuyoruz. Verilere dahil etmiyoruz. 2020-2022 yılları arasında (üç yıllık dönem için) PM 2,5 nedeniyle 30 yaş üstü bireylerin erken ölümlerini hesapladık. ) bu şekilde, Kovid-19 ölüm verilerini de hariç tuttuk" diye ekledi.
Araştırmaya göre, yaralanma, zehirlenme ve benzeri ölümler hariç tutulsa da, PM 2,5 maruziyeti nedeniyle erken ölüm anlamına gelen gerçek ölüm sayısı yaklaşık 188 bin olarak gerçekleşti. Karşılaştırıldığında, 2020'den Aralık 2022'ye kadar COVID-19 ölümleri 100.000 civarındaydı.
"Bu veriler bize PM kaynaklı ölümlerin (hava kirliliğine bağlı) COVİD-19 ölümlerinden 1,8 kat daha fazla olduğunu söylüyor. Hava kirliliği sadece solunum sağlığımızı etkilemiyor; öncelikle kalp-damar hastalıklarına yol açıyor.
"Yani kalp krizlerinin nedeni de aslında budur. Kalp-damar sistemimiz, solunum sistemimiz, cildimiz, sindirim sistemimiz, üreme sağlığımız, çocuk sağlığımız, tüm sistemlerimiz etkileniyor ve birçok hastalığın nedeni de bu."
Sadece bir yılda yaklaşık 40.000 kalpten ölüm meydana geldi. Olcay, hava kirliliğinin kalp hastalıkları ve kalp krizleri dahil birçok ölümcül sağlık sorununa yol açabileceğini vurguladı.
"Çalışmamızda 30 yaş ve üzeri bireylerde hava kirliliğine atfedilen ölümlerin oranını hesaplamaya çalıştık. Yalnızca 2022 yılında hava kirliliğine, özellikle PM 2,5 maruziyetine bağlı 87.000 ölüm olduğunu hesapladık. Bu ölümler 30 yaş ve üzeri trafik kazaları ve diğer faktörler hariç tutularak hesaplanır" dedi.
"Bu ölümlerin yaklaşık 40.000'i kalp veya kalp-damar hastalıklarından, 18.000'i ise solunum yolu hastalıklarından kaynaklandı. Üstelik 2022'de hala Kovid-19'un etkilerini görmeye devam ediyorduk."
Sözlerine şöyle devam etti: "Bu dönemde çevremizde gözlemlenen ani kalp krizleri ve buna bağlı ölümler bazen yanlışlıkla Kovid-19 aşısına bağlanıyordu ancak kalp hastalıklarına bağlı yaklaşık 40 bin ölümün asıl nedeninin aslında hava kirliliği olduğunu düşünüyoruz. "
"Hava kirliliğine görünmez katil diyoruz ama bazen görünür hale geliyor. Soluduğumuz havanın kalitesini ölçen günlük raporlama uygulamaları var. Özellikle kronik bir hastalığınız varsa dışarı çıkmadan önce bunları kontrol ederek ve gözlük takarak. Hava kalitesi düşükse maske takarsak veya kirliliğin yoğun olduğu dönemlerde dışarı çıkmaktan kaçınırsak bunun etkilerinden kendimizi koruyabiliriz" diye vurguladı.
