Cezaevlerinde bulunan mahkumlar için uygulanan denetimli serbestlik tedbiri, Kovid-19 nedeniyle Nisan 2020’de hayata geçirilmiş ve Adalet Bakanlığı tarafından 19 kez, ikişer aylık sürelerle uzatılmıştı. Ancak, bu düzenleme 31 Temmuz 2023 itibarıyla sona erdi. Geçici bir düzenleme ile, bu tarihte Kovid-19 izninde olan hükümlülerden, denetimli serbestliğe ayrılmalarına 5 yıl veya daha az süre kalanların cezaevine dönmemesi yönünde bir karar alındı.
Buna göre, 31 Temmuz 2023 öncesinde cezaevine giren mahkumlara 5 yıl denetimli serbestlik imkanı sağlandı. Ayrıca, o tarih itibarıyla kapalı cezaevlerinde bulunan hükümlüler, iyi halli olmaları durumunda 3 yıl daha erken açık cezaevine ayrılma hakkına sahip oldu. Bu düzenleme sayesinde, binlerce mahkum cezaevinden erken tahliye edilme fırsatı buldu.
Öte yandan, bu düzenlemenin, cezaevinde halen bulunanlar ile 31 Temmuz 2023’e kadar suç işleyenleri de kapsaması gerektiği ifade edilmesine rağmen, öneri kabul edilmedi. Eğer kabul edilseydi, 31 Temmuz 2023’ten önce suç işleyip cezası kesinleşmediği için henüz cezaevine alınmamış olan kişiler de bu düzenlemeden yararlanacaktı.
EŞİTLİĞİN SAĞLANMASI BEKLENİYOR
O tarihte önerilen ancak kabul edilmeyen uygulama, cezaevlerindeki yoğunluk sorunları nedeniyle tekrar gündeme geldi. Adalet Bakanlığı, 31 Temmuz 2023 tarihinden önce suç işleyenlerin de düzenlemeden yararlanmasını amaçlayan teknik çalışmalarını tamamladı. AK Parti ve MHP‘nin desteklediği teklifin, Meclis gündemine taşınması hedefleniyor. Eğer uzlaşı sağlanırsa, düzenleme basit bir önerge ile yasalaştırılabilir.
NE OLACAK?
Henüz kesinleşmemiş olan taslak çalışmaya göre, 31 Temmuz 2023 tarihine kadar suç işleyen herkes, beş yıl denetimli serbestliğe tabi olacak. Bu düzenleme, cezaevine hiç girmeyenler için de geçerli olacak. Beş yılın altında ceza alan kimse, 31 Temmuz 2023’ten önce suç işlemiş olmak kaydıyla cezaevine girmeyecek. Eğer düzenleme hayata geçerse, 50 bini aşkın kişi denetimli serbestlik kapsamında erken tahliye edilecek.
CEZAEVİ KAPASİTESİ AŞILDI
Adalet Bakanlığı verilerine göre; Türkiye’deki cezaevlerinde 403 bin 60 tutuklu ve hükümlü bulunuyor. Bunların 330 bin 843’ü erkek, 14 bin 338’i kadın ve 1.261’i çocuk. Türkiye genelinde ise toplam 395 ceza infaz kurumu yer almakta ve bu kurumların kapasitesi 299 bin 881. Yani, cezaevlerinde mevcut kapasitenin üzerinde yaklaşık 100 bin tutuklu ve hükümlü bulunuyor.
AYM NE DER?
Düzenleme, af tartışmalarını da beraberinde getirebilir. Daha önce olduğu gibi, bu yeni düzenlemenin de bir “infaz düzenlemesi” değil, “kısmi af” olarak değerlendirileceği öne sürülüyor. Anayasa Mahkemesi (AYM) riskinin de göz önünde bulundurulması gerektiği belirtiliyor. AYM, daha önce denetimli serbestliği 3 yıla çıkaran düzenlemeye sınırlı onay vermişti. Şimdi ise denetimli serbestliğin 5 yıl olarak uygulanması durumunda, Yüksek Mahkeme’nin bunu “af” olarak değerlendirip iptal edebileceği ifade ediliyor. Ancak AYM kararlarının geriye yürümediği düşünülürse, düzenleme yürürlüğe girmeden önce tahliye edilen kişilerin cezaevine dönmesi mümkün olmayacak.
