Ülkemizdeki doğum oranlarındaki düşüş ve nüfusun yaşlanması gibi etkenler, demografik yapıyı olumsuz etkileyen unsurlar arasında göç hareketlerini de ön plana çıkarıyor.
Demografik yapının bozulmasında etkili olan göç, iklim değişikliği, ekonomik ve sağlık sorunları gibi çeşitli nedenlerle şekilleniyor. Bunun yanı sıra, kişisel tercihler, güvenlik kaygıları ve daha iyi yaşam standartları arayışları da büyük rol oynuyor.
Su sıkıntısı, aşırı hava olayları ve çatışmalar, küresel zorunlu yerinden edilme sürecinin başlıca nedenleri arasında yer alıyor. Her yıl yaklaşık 30 milyon insan, bu etkenler nedeniyle evlerini terk ediyor.
Kovid-19 pandemisinin etkisiyle, İstanbul başta olmak üzere birçok metropolden Anadolu’nun çeşitli kentlerine tersine göç oranlarının artması dikkat çekiyor. Özellikle bazı illerin nüfusunun azaldığı gözlemleniyor.
6 Şubat depremlerinin etkilediği şehirler de eksi göç konusunda en yüksek oranları sergileyen iller arasında bulunuyor.
ULUSAL GÜVENLİK TEHDİDİ
Verilere göre, en çok net göç veren iller sırasıyla; İstanbul, Ankara, Adana, Gaziantep, Şanlıurfa, Van, Kayseri, Diyarbakır, Hatay ve Mersin olarak sıralanıyor. En fazla göç alan iller ise Çankırı, Ordu, Sivas, Muğla, Antalya, Balıkesir, Rize, Giresun, Trabzon ve İzmir olarak belirleniyor.
Bu durum, bir yandan köken memleketlere dönüşü simgelerken, diğer yandan şehirlerden kırsal alanlara geçişin de bir göstergesi oluyor.
Birçok insan, şehirlerin pahalı ve kalabalık yaşam koşullarından uzaklaşarak, daha uygun fiyatlı, kaliteli ve doğal bir yaşam beklentisiyle kırsal alanlara yöneliyor.
Bu göç davranışlarının çok yönlü analiz edilmesi ve toplumsal etkilerinin değerlendirilmesi, toplumun ihtiyaçlarına uygun yöntem ve tedbirlerin geliştirilmesine katkı sağlayabilir.
3.4 MİLYON KİŞİ İLLER ARASINDA GÖÇ ETTİ
2024 yılı raporlarına göre, Türkiye’de bir önceki yıl 3.4 milyon kişi iller arasında göç etti. İller arası göç eden nüfus, bir önceki döneme göre %23.6 artarak 3 milyon 450 bin 953 kişiye ulaştı. Bu rakam, ülke nüfusunun %4’ünü oluşturuyor. İstanbul, 2023 yılında 412 bin 707 kişi ile en fazla göç alan il oldu.
Bir önceki yıla göre, göç eden nüfus İstanbul’da %7.1 artarak 412 bin 707’ye yükseldi. İstanbul’u, 232 bin 700 ile Ankara, 147 bin 765 ile İzmir, 118 bin 356 ile Antalya ve 95 bin 935 ile Bursa takip etti.
İstanbul aynı zamanda 581 bin 330 kişi ile en çok göç veren il olmayı sürdürdü. Bunu, 208 bin 740 kişi ile Ankara, 164 bin 247 kişi ile Hatay, 125 bin 643 kişi ile İzmir ve 102 bin 621 kişi ile Malatya izliyor. En az göç veren iller ise 6 bin 811 kişi ile Ardahan, 7 bin 234 kişi ile Tunceli, 7 bin 604 kişi ile Kilis, 8 bin 309 kişi ile Bayburt ve 8 bin 926 kişi ile Bartın olarak kaydedildi.
6 ŞUBAT’IN GÖÇE ETKİSİ
6 Şubat depremlerinden etkilenen şehirler, eksi göç oranlarının en yüksek olduğu iller arasında yer aldı.
“Net göç”, bir bölgenin belirli bir dönemdeki göç hareketlerinin net sonucunu ifade eder. Pozitif net göç, bir şehre gelenlerin, gidenlerden fazla olduğunu gösterirken; negatif net göç, gidenlerin gelenlerden fazla olduğunu belirtir.
6 Şubat depremlerinden etkilenen şehirlerin net göç değerinin düşük olduğu gözlemlendi. Net göçün en düşük olduğu iller sırasıyla; İstanbul eksi 168 bin 623, Hatay eksi 127 bin 179, Malatya eksi 68 bin 207, Kahramanmaraş eksi 50 bin 537 ve Adıyaman eksi 25 bin 78 olarak kaydedildi.
Net göçün en yüksek olduğu iller ise sırasıyla; Antalya 29 bin 598, Ankara 23 bin 960, Muğla 23 bin 8, İzmir 22 bin 122 ve Tekirdağ 18 bin 48 oldu.
DAHA İYİ KONUT VE YAŞAM KOŞULLARI
Son 5 yılda Türkiye’deki göç hareketlerinin en belirgin nedenlerinden biri, daha iyi konut ve yaşam koşulları olmuştur.
İller arası göç incelendiğinde, aile fertlerine bağımlı göç %21.3 ile ilk sırada yer alırken, eğitim %17 ile ikinci, daha iyi konut ve yaşam koşulları ise %16.9 ile üçüncü sırayı alıyor.
ULUSLARARASI GÖÇ
Göç İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yayımlanan 27 Şubat 2025 tarihli göç istatistikleri raporuna göre, ikâmet izinli yabancıların sayısı şubat ayında 6 bin 881 artarak 1 milyon 72 bin 713 oldu. Türkmenistan uyruklular, %11.1 ile en fazla ikamet izni sahibi olan grup olarak öne çıkıyor.
İkâmet izinleri açısından Ruslar üçüncü sıraya gerilerken, Azerbaycanlılar ikinci sırayı aldı. Türkmenlerin ikamet izinlerinde %1.2 ve Azerbaycanlıların izinlerinde %3 artış gözlemlenirken, Rusların izinleri aynı kaldı.
Kısa dönem ikamet izinleri yarım puan azalarak 488 bin 229’a düştü. Öğrenci ikamet izinleri %0.7 artarak 185 bin 539’a, aile ikamet izinleri ise %2.2 artarak 148 bin 481’e ulaştı.
Yabancıların en çok ikamet ettiği il olan İstanbul’da yabancı ikameti %0.5 artarak 532 bin 352, ikinci il Antalya’da ise %4.4 artarak 105 bin 377 oldu. Üçüncü il Ankara’da ise %0.6 azalarak 69 bin 667’ye düştü.
DÜZENSİZ GÖÇ VE İNSAN TİCARETİ
Şubat ayında, mükerrerler dâhil edildiğinde 10 bin 585, edilmediğinde ise 10 bin 50 düzensiz göçmen tespit edildi. Bu göçmenlerin 3 bin 46’sı Afganistan (%28.8), bin 604’ü Suriye (%15.2) ve 750’si Mısır (%7.1) uyruklulardan oluşuyor.
Ay içerisinde 812 göçmen kaçakçılığı vakası kayda geçti. Şubat ayında 13 kişi daha insan ticareti mağduru oldu.
Şubat ayı boyunca Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyeli sayısı %1.5 azalarak 2 milyon 820 bin 362 oldu. Bu ay sonu itibarıyla geçici koruma kapsamındaki Suriyelilerin 1 milyon 365 bin 893’ü (%48.4) kadın, 1 milyon 454 bin 469’u (%51.56) erkeklerden oluşuyor.
İstanbul’da ikamet eden Suriyelilerin sayısı %1.3, Gaziantep’te ikamet edenlerin sayısı %1.6 ve Şanlıurfa’dakilerin %0.6 azaldı. Bu ay, geçici koruma statüsündeki 157 Suriyeli üçüncü ülkelere yerleştirildi.
Türkiye’de göç hareketleri incelendiğinde, 2025 yılının şubat ayında ikamet izni sayılarındaki artışın ve Suriyelilerin sayısındaki düşüşün devam ettiği gözlemleniyor. En çok ikamet izinli gruplar Türkmenler, Azerbaycanlılar ve Ruslar’dan oluşuyor. Tespit edilen düzensiz göçmenlerin içinde de en büyük oranı Afganistan, Suriye ve Mısır uyrukluları oluşturuyor.
