Türkiye’de her yıl 800 bin ile 1 milyon arasında yeni konut üretimine ihtiyaç duyuluyor. Ancak artan inşaat maliyetleri, azalan arsa stokları, nüfus artışı, göçler ve depremler, konut talebini artırırken, mevcut üretim kapasitesi bu talebi karşılamakta yetersiz kalıyor.
Konut kredilerine ulaşımın zorlaşması, hem kiralık hem de satılık konutlarda fiyat dalgalanmalarına ve konut krizine yol açıyor. Bu yıl Türkiye’de yaklaşık 1.5 milyon konut satışı bekleniyor. Ülkenin yıllık konut ihtiyacı 800 bin ile 1 milyon arasında değişirken, inşaat maliyetlerindeki artış nedeniyle son 5 yılda yeni konut ruhsat başvuruları 500 bin seviyesine düştü.
TÜİK’in açıkladığı verilere göre, Türkiye genelinde Şubat ayında 112 bin 818 konut satıldı. Bu rakam, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 20.1 oranında bir artış gösterdi. En fazla konut satışı yapılan iller sırasıyla İstanbul (19 bin 347), Ankara (10 bin 791) ve İzmir (6 bin 899) oldu. En az satış ise Ardahan (24), Tunceli (70) ve Bayburt (73) ile gerçekleşti. İpotekli konut satışları da Şubat ayında bir önceki yıla göre yüzde 90.1 oranında artarak 16 bin 778 oldu. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 14.9 olarak belirlendi.
İlk el konut satışları ise Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18.2 artış göstererek 33 bin 784 olarak kaydedildi. Toplam konut satışları içinde ilk el konut satışlarının payı yüzde 29.9 oldu. Ocak-Şubat döneminde ise ilk el konut satışları yüzde 23.6 artarak 66 bin 569 oldu.
İkinci el konut satışları da Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 21 artışla 79 bin 34 olarak gerçekleşti. Toplam konut satışları içinde ikinci el satışlarının payı yüzde 70.1 oldu. Ocak-Şubat döneminde ikinci el konut satışları ise yüzde 31.6 artarak 158 bin 422 oldu.
Deprem Sonrası Artan Konut İhtiyacı
6 Şubat depreminin yarattığı acil konut ihtiyacı, iç göç ve artan dış talep, önümüzdeki 10 yıl boyunca büyükşehirler başta olmak üzere konut ihtiyacının artmaya devam edeceğini gösteriyor. Türkiye’nin yıllık konut üretim kapasitesi 150-200 bin arasında. Son üç yılda 550 bin konut üretilmişken, devlet destekli konut seferberliği döneminde yıllık ortalama 180 bin konut üretimi gerçekleşti.
Türkiye’de ev sahipliği oranı, Çin, Rusya ve birçok Avrupa ülkesinin gerisinde kalıyor. AB ülkelerinde konut sahipliği oranı yüzde 69.1 iken, Türkiye’de bu oran yüzde 56.2 düzeyinde. Son 10 yılda yıllık ortalama 1.3 milyon konut satılmış olsa da, bunların büyük bir kısmı ikinci el konutlar. Ani konut ihtiyacı, plansız yapılaşma, kentsel dönüşüm ihtiyacı ve mevcut konut stoğunun eskimesi, Türkiye’nin konut alanındaki sorunları arasında yer alıyor. Yeni projeler ve planlamalar yapılmadığı takdirde, önümüzdeki 10 yıl içinde Türkiye’nin 5 ila 8 milyon konut açığı oluşabileceği öngörülüyor.
Barınma Sorunu Derinleşiyor
Bu veriler, Türkiye’deki barınma ve konut sorununu giderek derinleştireceğini gösteriyor. 6 Şubat Kahramanmaraş-Hatay depremlerinden önce başlatılan sosyal konut seferberliği devam etse de, deprem sonrasında öncelik bu bölgelere verilmiş durumda. Deprem felaketi yaşanmasaydı, TOKİ aracılığıyla Türkiye’de en az 500 bin yeni konutun devreye girmesi bekleniyordu. Deprem sonrası inşaat ve imar faaliyetleri için toplamda 1 trilyon 680 milyar TL harcanırken, bu yıl sonuna kadar 2 trilyon 650 milyar TL harcama yapılması öngörülüyor. Ekonomik kriz ortamında, yeni konut finansman modellerinin geliştirilmesi ve konut kooperatifi sisteminin desteklenmesi acil bir ihtiyaç olarak öne çıkıyor.
Sosyal Konut Projesi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, sosyal konut projesi başlattı. Bakan Murat Kurum’un imzasıyla tüm illere, sosyal konut yapılabilecek arazilerin belirlenmesi için genelge gönderildi. Valiliklerden, öncelikle Hazine veya belediye mülkiyetindeki yeterli büyüklükte taşınmazların belirlenmesi istendi. Nüfusu 10 bin ve daha az olan ilçelerde en az 100 konut, nüfusu 10 binden fazla olan ilçelerde ise en az 500 konut yapımının planlandığı belirtildi.
