Ülkemizde sahte içki satışı ve tüketimi, son dönemde ciddi bir sorun haline geldi. İstanbul’da 70, Ankara’da ise 59 kişi bu nedenle yaşamını yitirdi. Ayrıca, Ankara’da 35 kişi yoğun bakımda tedavi görüyor.
Cumhuriyet Başsavcılıkları, sahte içki üreten ve ticaretini yapanlara yönelik soruşturmalarını hızla sürdürüyor. Bunun yanı sıra, Sağlık Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı ekipleri de aralıksız denetim yapıyor. Ancak tüm bu çabalara rağmen ölümlerin önüne geçmek mümkün olmuyor.
Hükümet kaynaklarına ulaşan bilgiler doğrultusunda, mevcut yasalarda bir eksiklik olmadığı ifade ediliyor. Tütün ve alkolün zararlarıyla mücadele kapsamında, birçok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de de bu ürünlerden yüksek vergiler alınmakta.
Alkol tüketen vatandaşlar, alkoldeki yüksek vergilerin fiyatları artırdığını belirtiyor ve fiyatların dünya genelindeki seviyelere çekilmesi gerektiğini savunuyor. Ancak fiyatların düşürülmesinin sahte içki sorununu ne ölçüde çözeceği belirsizliğini koruyor.
Ağır Cezalar ve Yasal Süreçler
Sahte içki davalarında, başsavcılıklar tarafından yürütülen soruşturmalar genellikle “kaçakçılık” ve “olası kasıtla ölüme sebebiyet verme” suçları çerçevesinde ilerliyor. Bu soruşturmalar, sahte içki nedeniyle yaşamını yitirenlerin Adli Tıp Kurumu’ndan gelen metanol zehirlenmesine dair otopsi raporlarıyla destekleniyor. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşma kapsamında 28 şüpheli tutuklu olarak yargılanıyor.
Kimi davalarda, “olası kasıtla adam öldürme” yerine “bilinçli taksirle adam öldürme” yönünde kararlar verilebiliyor. Türk Ceza Kanunu’nun 21. maddesine göre, “Kişinin suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşeceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halinde olası kasıt vardır” ifadesi geçiyor.
TCK’nın 22. maddesi ise bilinçli taksiri, “Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine rağmen, neticenin meydana gelmesi” olarak tanımlıyor. Cezai yaptırımlar açısından bakıldığında, TCK’nın 85. maddesine göre; “Taksirle insan öldürme suçu işleyen kişi 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suç, birden fazla kişinin ölümüne neden olmuşsa, ceza 2 yıldan 15 yıla kadar çıkabilir.”
Bu bağlamda, TCK’nın 22. maddesine göre, “Bilinçli taksirle adam öldüren kişi, taksirle öldürme suçunda alacağı cezanın 1/3 ile 1/2 arasında arttırılması ile belirlenir.” Örneğin, taksirle adam öldürme cezası 2 yıl olan bir kişi, bilinçli taksir durumunda 2 yıl 8 ay ile 3 yıl arasında ceza alabilir.
Mevzuat ve Denetim Süreçleri
Ülkemizde etil alkol satışları sıkı düzenlemelere tabi. Daha önce marketlerde satılan etil alkol, sahte içki yapımında kullanılmasının artması üzerine çeşitli tedbirlerle engellenmeye çalışıldı. Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar 2020’de çıkarılan yönetmelikle düzenlenmişti ve Aralık 2023’te yenilendi.
Yeni düzenleme ile, “Etil Alkol Perakende Satış Belgesi” yalnızca genel kullanım amaçlı etil alkolün satışına izin vermektedir. Etil alkol perakende satıcıları, sadece bu belgeye sahip gerçek veya tüzel kişiler olabiliyor.
Evsel kullanım amaçlı etil alkol satışı, 01.10.2020 tarihinden itibaren 60 gün süreyle yapılabilecekken, bu tarihten sonra piyasaya arz edilmeyecek. Satış belgeli yerlerde bulunan ürünler, 30.11.2020 tarihine kadar ithalatçı veya üreticisine iade edilmelidir. Ayrıca, etil alkol ve metanolün internetten satışı da yasaklanmıştır.
Denetimlerin Artırılması Gerekiyor
Mevzuat sıkı ve cezalar yüksek olmasına rağmen, yaşanan ölümler ve bu alandaki denetim eksiklikleri dikkat çekiyor. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından Türk Eczacıları Birliği’ne gönderilen yazıda, eczanelerde kullanılan tıbbi etil alkolün aylık azami 5 lt olarak temin edilebileceği belirtilmiş. Ancak bu ürünlerin özel etiket ve hologramlı ambalajlarla takip edilmesine rağmen, hala piyasada sahte ürünlerin bulunduğu görülüyor.
