Ticaret Bakanlığı, 2024 yılına dair reklam denetimlerini, tüketici haklarını, aldatıcı ticari uygulamaları ve sektörel düzenlemeleri içeren “Reklam Kurulu Raporu”nu yayımladı.
AA muhabirinin raporuna göre, Kurul, son dönemlerde reklam ve tanıtım sektöründe tüketicileri yanıltan veya yasaklı olan reklamları 2024’te de incelemeye almış durumda.
“Karanlık ticari tasarımlar” terimi, çoğunlukla internet arayüzlerinde bulunan ve tüketicilerin çıkarına uygun olmayan seçimlere yönlendiren, aldatıcı veya manipüle edici uygulamalar olarak tanımlanıyor.
Dijital pazarların yükselişi ile bu tasarımlar, Kurulun radarına girmişken, tüketicilerin ekonomik davranışlarını olumsuz yönde etkileyecek nitelikte olduğu tespit edildi.
Falcı, medyum, astrolog gibi yasa dışı bahis ve kumar oyunlarının reklamları da yasaklı tanıtımlar arasında yer almaya devam ediyor.
Reklam Kurulu’nun 2024 Hedefleri
Reklam Kurulunda görüşülen dosyalar sektör bazında değerlendirildiğinde, 2024’te karanlık ticari tasarımlar, indirimli satışlar ve yasaklı hizmetlerin reklamları, “diğer mal ve hizmetler” sektöründe en çok şikayet edilen konular arasında ilk sırada yer aldı.
Bu kapsamda, sektöre yönelik 533 dosyada aykırılık tespit edilerek, 345 dosyaya reklam durdurma, 188 dosyaya ise idari para ve durdurma cezası uygulandı. Sonuç olarak, “diğer mal ve hizmetler” sektörü kapsamındaki aykırı reklamlara toplamda 92,4 milyon lira idari para cezası kesildi.
Güzellik Salonları İnceleniyor
Diğer mal ve hizmetler sektörünü, 423 dosya ile sağlık sektörü takip etti. Ayrıca, Kurul geçtiğimiz yıl güzellik salonları reklamlarını da incelemeye aldı ve bu kapsamda 87 dosya değerlendirildi.
Sağlık sektöründe mevzuata aykırı bulunan 236 reklam için durdurma kararı alınırken, 187’sine idari para ve durdurma cezası uygulandı. Sağlık sektöründeki aykırı reklamlara toplamda 87,8 milyon lira ceza kesilmesi kararlaştırıldı.
Gıda Sektöründe 38,2 Milyon Lira Ceza
Kurulun 2024’te en yoğun başvuru alan diğer bir sektörü ise gıda reklamları oldu. Bu sektörde, 100’ü takviye edici gıda reklamı olmak üzere toplam 284 dosya görüşüldü. Bu dosyalardan 253’ü mevzuata aykırı bulunurken, 31 dosyada aykırılık tespit edilmedi.
Gıda sektöründe aykırı bulunan 92 reklama durdurma, 161’ine ise ceza uygulanmasına karar verildi ve toplamda 38,2 milyon lira idari para cezası kesildi.
İdari para cezası verilen diğer sektörler arasında 17,5 milyon lira ile kozmetik ve temizlik ürünleri, 12,7 milyon lira ile dayanıklı tüketim malları ve teknoloji, 9,2 milyon lira ile iletişim, 5,5 milyon lira ile finansal hizmetler, 4 milyon lira ile tütün ve alkol ile 2,8 milyon lira ile turizm dikkat çekti. Ayrıca, örtülü reklamlar için de 7,1 milyon lira ceza uygulandı.
Yasa dışı bahis ve kumar reklamlarına ise 6 milyon lira ceza kesildi.
Sosyal Medya Reklamları Üzerinde Duruluyor
Kurul, dijitalleşmenin artmasıyla reklamların yoğunlaştığı sosyal medya platformlarındaki reklamları da incelemeye aldı. Bu kapsamda, dijital mecralarda görüşülen 1917 dosyadan 707’sini sosyal medyadaki reklamlar oluşturdu.
Sosyal medya reklamlarının yaklaşık yüzde 84’ü‘nün Instagram’da yer aldığı belirlenirken, bu platformda 592 reklam Kurulun gündemine geldi. Instagram’ı 48 ile Facebook, 46 ile Youtube, 12 ile X, 6 ile TikTok ve 3 ile LinkedIn takip etti.
