İş Kazası Sonrası Rapor Parası Düşüşü: 2021 Değişiklikleri ve Etkileri
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), sigortalı bir çalışan olarak iş kazası geçiren, meslek hastalığına yakalanan veya doğum iznine ayrılan bireylere geçici iş göremezlik ödeneği sunmaktadır. Bu ödeme, halk arasında rapor parası olarak da bilinmektedir. İş kazası veya meslek hastalığı sonucu çalışma gücünde en az %10 oranında kayba uğrayanlara ise sürekli iş göremezlik geliri bağlanmaktadır.
SORULARINIZ İÇİN: [email protected]
2021 yılına kadar, geçici iş göremezlik ödeneği ve sürekli iş göremezlik gelirlerinin hesabında sigortalı kişinin son 12 aylık dönemdeki brüt ücretinin ortalaması dikkate alınıyordu. Yatarak tedavi görenler için bu miktarın yarısı, ayakta tedavi görenler için ise 3’te 2’si oranında ödeme yapılmaktaydı.
Ancak, düşük ücretle çalışanların doğum iznine çıkmadan önceki üç ayı yüksek ücretle göstererek SGK’dan daha fazla rapor parası aldıkları gerekçesiyle 2021 yılında bir kanun değişikliği yapıldı. İş kazası ve meslek hastalığı durumundaki son 3 aylık uygulamaya ise dokunulmadı. Doğum izni (doğum öncesi ve sonrası toplam 16 hafta) için düzenlenen raporlar, artık son 3 ay yerine 12 aylık ortalama ücret üzerinden verilmeye başlandı.
Son 12 aylık ücretin dikkate alınması, rapor parasının düşmesine neden oldu. Enflasyonun yüksek seyretmesi ve ücret artışlarının 6 ayda bir yapılması nedeniyle asgari ücretin üzerinde çalışanların rapor parası azalmıştır.
Bu değişiklikten asgari ücretle çalışan bireyler etkilenmemektedir. Çünkü rapor parasının hesaplanmasında esas alınan günlük kazanç, bir günlük asgari ücretin altında olamamaktadır. Dolayısıyla asgari ücretle çalışanların rapor parası her durumda son asgari ücrete göre ödenmektedir.
Örneğin, 12 Şubat 2025 tarihinde 16 hafta doğum iznine ayrılan bir kadının brüt ücreti Ocak 2025’te 50.000 TL, Temmuz – Aralık 2024’te 40.000 TL ve Şubat – Haziran 2024’te ise 30.000 TL olsun. Eğer son 3 aylık brüt ücret dikkate alınsaydı, bu kadın işçiye 112 günlük doğum izni sürecinde günlük 962,96 TL üzerinden toplamda 107.952 TL ödenecekti. Ancak, kanun değişikliği sonrası 12 aylık ücret dikkate alındığında, günlük rapor parası 814,81 TL’ye düşerek toplamda 91.259 TL oldu. Böylece işçi 16.692 TL kayıp yaşadı.
AYM İPTAL EDİNCE İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI DA 12 AYA ÇIKARTILDI
Anayasa Mahkemesi, geçici iş göremezlik ödeneği ile hastalık ve analık sigortası arasındaki ayrımın eşitlik ilkesine aykırı olduğunu belirterek iptal etti. Bu gelişmenin ardından iş kazası ve meslek hastalığı durumunda geçici iş göremezlik ödeneği hesaplamalarının da son 3 ay yerine son 12 aylık brüt ücret üzerinden yapılması kararlaştırıldı. Böylece iş kazası veya meslek hastalığı yaşayan bireyler de daha düşük rapor parası alacaklar.
Yapılan bu kanun değişikliği 21 Aralık 2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe girdi. Bu tarihten sonra iş kazası geçiren veya meslek hastalığı tespit edilen bireyler için rapor parası miktarı azalmış olacaktır.
İş kazası ve meslek hastalığı geçirenlerin meslekte kazanma kaybının en az %10 azalması durumunda sürekli iş göremezlik geliri sağlanmaktadır. Bu gelir, son 3 aydaki ortalama brüt ücretin %70’i üzerinden hesaplanmaktadır. Sürekli iş göremezlik gelirinin hesaplama yönteminde bir değişiklik olmaması nedeniyle bu bireyler açısından kayıp yaşanmayacaktır.
