Engelli emekliliği konusunda önemli bir değişiklik, 15 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe giren yeni yasa ile birlikte geldi. Bu düzenleme, 2008/Ekim ayından önce SSK’lı (4/a) olarak çalışmaya başlayanların engelli vergi indiriminden faydalanarak emekli olmalarını etkiliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bu değişiklikle ilgili ayrıntılı bir genelge yayımladı ve merak edilen konulara açıklık getirdi.
Öncelikle, 2008/Ekim öncesi dönemde çalışmaya başlayan engelli SSK’lılar, emeklilik için Maliye Bakanlığı sağlık kurullarından aldıkları raporları kullanıyorlardı. Bu raporlar, kişinin engellilik oranını belirliyor ve sigortalılık koşulları sağlandığında yaşa bakılmaksızın emeklilik hakkı tanıyordu. Ancak, yeni düzenlemeyle birlikte, engellilik oranlarının tespiti artık yalnızca SGK sağlık kurulları tarafından yapılacak ve yalnızca en fazla kayba neden olan hastalık dikkate alınacak.
Yeni düzenlemenin özetine bakacak olursak, 2008/Ekim öncesi çalışmaya başlayan SSK’lılar, emeklilik için Maliye Bakanlığı onaylı raporlara dayanarak işlem yapıyordu. Artık SGK sağlık kurullarınca belirlenen çalışma gücü kayıp oranına göre emekli olabilecekler. Çalışma gücü kayıp oranı yüzde 40 ila 49 olanlar için 18 yıl sigortalılık süresi ve 4100 prim günü; yüzde 50 ila 59 olanlar için 16 yıl sigortalılık süresi ve 3700 prim günü; yüzde 60 ve üzeri olanlar için ise 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü gerekecek.
Kontrol Muayenesi Uygulaması
Vergi indirimi raporu ile emekli olanlar için kontrol muayenesi süreci de değişiyor. Daha önce rapor alarak emekli olanlar, kontrol muayene tarihleri geldiğinde SGK sağlık kurullarından yeniden rapor alacaklar. Süresiz raporla emekli olanlar içinse kontrol muayenesi gerekmeyecek. Ancak, ihbar veya şikayet durumlarında, engel oranı ile ilgili tereddütler olduğunda veya denetimlerde kontrol muayenesi yapılabilir.
Kontrol muayenesi sonucunda engel oranı %40’ın üzerinde olanlar emekli aylıklarını almaya devam edecekler. Ancak, %40’ın altında veya yeni engellilik derecesine göre emeklilik koşullarını sağlamayanların emekli aylıkları kesilecek. Kesilen aylıklar için itiraz hakkı bulunuyor ve itirazlar il sağlık müdürlüğü aracılığıyla değerlendirilecek.
Engellilik Oranı Düşenler İçin Yeni Rapor Süreci
Engelli vergi indirimine dayanan emekli aylığı alanlar için kontrol muayenesi engellilik oranına göre yapılacak. Eğer yapılan muayenede engellilik oranı düştüyse, yeniden emeklilik talebinde bulunmaları halinde SGK sağlık kurullarınca çalışma gücü kayıp oranına göre işlem yapılacak.
Örneğin, 2004 yılında çalışmaya başlayıp %85 engel oranı ile 2020 yılında emekli olan bir kişi, kontrol muayenesinde %55 engel oranına düştüğünde, eski kanunda aranan koşulları sağlamadığı için emekli aylığı kesilecektir.
15 Ocak Öncesi Başvurular Eski Kurallara Tabi Olacak
15 Ocak 2025 tarihinden önce emeklilik talebinde bulunanlar, eski kurallara göre emekli olacaklar. Yani bu kişilerin emekli aylığına hak kazanma koşulları eski kanun hükümlerine göre belirlenecektir.
